2018-13 sayılı genelge
Dizin
Mali Danışmanlık -132-19113
Ankara, 11.07.2018
Özü: Yatırımlara Bedelsiz Arsa Tahsisine İlişkin Yatırım Taahhütnameleri Hakkında
........................NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................NOTERLİĞİNE
GENELGE ( 13 )
İlgi:
a) 27.10.2004 tarih ve Hukuk 17306 (2004/43) sayılı Genelgemiz
b) 06.2008 tarih ve Mali Danışmanlık-335-11283(2008/17) sayılı Genelgemiz.
İlgide kayıtlı Genelgelerimizde, 5084 sayılı Kanun gereğince yatırımlara bedelsiz arsa tahsisi ile ilgili taahhütnamelerde değer gösterilmesinin zorunlu olmadığı bildirilmiştir.
Bir Noterliğimizden alınan ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu geçici 9 uncu maddesi hükümleri çerçevesinde yatırıma bedelsiz olarak arsa tahsisine ilişkin düzenlendiği anlaşılan ve ilgide kayıtlı Genelgelerimizde yer alan taahhütname örneklerine uygun ancak söz konusu taahhütnamelerde yer alan hususlara ilave maddeler ihtiva eden yatırım taahhütnamesinden ne şekilde harç ve damga vergisi tahsil edileceği hususundaki görüş talebi, Gelir İdaresi Başkanlığına intikal ettirilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 02.07.2018 günlü toplantısında görüşülen, 10.06.2018 günlü ve 77001 sayılı yazıda;
“İlgide kayıtlı yazınızdan, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanununun geçici 9 uncu maddesi hükümleri çerçevesinde yatırıma bedelsiz olarak arsa tahsisine ilişkin düzenlendiği anlaşılan yatırım taahhütnamelerinden maktu harç tahsil edilmesi gerektiğinin düşünüldüğü belirtilerek, konu hakkında Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin birinci fıkrasında, "Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter harçlarına tabidir.” denilmiş, 41 inci maddesinde de, "Noter harçları (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır." hükmüne yer verilmiştir. Kanunun 42 nci maddesinde ise "Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.
Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.
492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I-1 inci maddesinde, muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan beher imza için tarifede belirtilen oranda nispi harç alınacağı, II-1 maddesinde de, belli meblağı ihtiva etmeyen ve alınacak harç miktarı kanun ve tarifede ayrıca gösterilmemiş olan senet, mukavele ve kağıtlardaki imzaların her birinden maktu esasa göre harç alınacağı açıklanmıştır.
Öte yandan, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun geçici 9 uncu maddesinde; "İl ve ilçelerin sosyoekonomik durumları dikkate alınarak OSB'lerdeki parsellerin tamamen veya kısmen bedelsiz tahsisleri Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.
Buna göre;
a) Bakanlık kredisi kullanan organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parseller, organize sanayi bölgesinin yetkili organlarının karar almaları halinde en az on kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek veya tüzel kişilere tamamen veya kısmen bedelsiz olarak tahsis edilebilir. Bu durumda tahsis edilen parselin değeri, Bakanlık tarafından organize sanayi bölgesine verilen kredi geri ödemesinden mahsup edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçek ve tüzel kişilere bedelli olarak tahsis edilmiş parseller için ödemeler durdurulur ve kalan meblağ Bakanlık tarafından organize sanayi bölgesine verilen kredi geri ödemesinden mahsup edilir. Parsellerin mahsup işlemlerine esas değeri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden hesaplanır.
b) Bakanlık kredisi kullanmamış ya da kredi borcunu ödemiş olan organize sanayi bölgelerinden de yetkili organlarının karar almaları halinde, en az on kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek veya tüzel kişilere tamamen veya kısmen bedelsiz olarak parsel tahsisi yapılabilir. Bu durumda tahsis edilen parselin değeri, organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine Hazinece ödenir. Ödemeye esas parselin değeri, Hazine Müsteşarlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça her organize sanayi bölgesi için tespit edilecek yılı metrekare fiyatı üzerinden hesaplanır.
Yatırımcının bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymadığının veya mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yatırımın tamamlanmadığının tespiti halinde, herhangi bir yargı kararı aranmaksızın parsel tahsisi iptal edilir. Bu durumda taşınmazın üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel ödenmeksizin organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine intikal eder, bundan dolayı adına tahsis yapılan kişiler veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak ve talepte bulunulamaz. Ancak, öngörülen sürede yatırımın en az yüzde ellisinin gerçekleştirilmesi halinde yatırımın bedeli, yeni yatırımcı tarafından önceki yatırımcıya ödenir. Bu ödeme, organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğince sağlanır. Yukarıda belirtilen en az on kişilik istihdam şartı Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinde aranmaz... " hükmüne yer verilmiştir.
Yazınız ekinde işlem örneği olarak gönderilen "YATIRIM TAAHHÜTNAMESİ' başlıklı kağıdın 1 inci maddesinde; "12/4/2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun geçici 9 uncu maddesine istinaden …ada ....parsel yatırımcıya tahsis edilecektir."
15 inci maddesinde de "25.122015/4 tarih ve sayılı Müteşebbis Heyetinin almış olduğu karar doğrultusunda aşağıda belirtilen maddeleri kabul ederim.
A-Diyarbakır OSB'nin gerçekleştirilmesi planlanan programlarının etkilenmemesi için tahsisi iptal edilen eski katılımcının ödemiş olduğu bedeli ancak iptal edilmiş arsanın yeni bir katılımcıya arsanın tahsisi söz konusu olması durumunda, hiçbir faiz ve benzeri hak tahakkuk ettirilmeden ödenmesi,
B-01.2016 tarihinden sonra arsa tahsis edilmiş firmalara uygulanmak üzere, tahsisi iptal edilecek Katılımcıların OSB'ye ödediği arsa katılım bedeli üzerinden %10 kesinti yapılarak kalan arsa katılım bedelinin tarafıma ödenmesi." hükümleri bulunmakta olup, söz konusu kağıttan bedelsiz olarak arsa tahsis edilip edilmeyeceği anlaşılamamaktadır.
Bu itibarla, 4562 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesine göre, OSB’lerdeki parsellerin tamamen veya kısmen bedelsiz tahsis edilebileceği hususu da dikkate alındığında, ilgi yazınız ekinde yer alan ve 4562 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesi kapsamında düzenlenen "YATIRIM TAAHHÜTNAMESİ" başlıklı kağıtların;
-Arsanın bir bedel karşılığında tahsis edilmesi durumunda, 492 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde belirtilen manada gayrimenkul bir malın aynına yönelik taahhüdü içeren bir nitelik kazanması sebebiyle bu madde kapsamında belli değer gösterilmesi ve noterlikçe tasdiki sırasında da söz konusu değer üzerinden nispi noter harcına tabi tutulması gerekmektedir.
-Arsanın bedelsiz tahsisi halinde ise belli değer de içermemesi nedeniyle Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin II-1 maddesi gereğince maktu harca tabi tutulması gerekmektedir.”
denilmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığının görüşü ile Birliğimiz görüşünün aynı istikamette olduğu anlaşılmakla birlikte,
1- Organize Sanayi Bölgelerine hitaben düzenlenmiş olan ve herhangi bir değer ihtiva etmeyen yatırım taahhütnamelerinin onaylanması işleminde sadece maktu harç tahsil edilmesi gerekir.
2- Bedelli arsa tahsislerine ilişkin olarak düzenlenen taahhütnamelerden 09.08.2017 günlü ve Mali Danışmanlık-190-14434 (2017/126) sayılı Genel Yazımız esasları gereğince, damga vergisi tahsil olunmayacak bu taahhütnamelerle ilgili işlemden, değer üzerinden nispi harç tahsil edilecektir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Saygılarımla,
Dursun CİN
Başkan
Ek:1 adet İşlem örneği.