2009/14 sayılı genelge ve 2016/16 sayılı genelge ve 2019/2 sayılı genelge ve 2019/2 sayılı genelgeye ek genelge ve 2021/14 sayılı genelge ile birlikte değerlendirilmelidir.

---

Mali Danışmanlık - 51- 4804

Ankara, 26.02.2009

Özü: Kamu arazisinin yatırıma tahsis taahhütnamesinde değer hak.

 

G E N E L G E

( 6 )

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

           Bir noterliğimizden alınan yazı ekindeki taahhüt senedinden ne surette harç ve damga vergisi alınacağı sorusu Gelir İdaresi Başkanlığına intikal ettirilmiştir.

           Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen 29.01.2007 günlü ve Mali Danışmanlık 47-1925 sayılı yazımızda;

           “İşlemin incelenmesinden;

          a) Orman arazisi üzerinde Taşova Belediye Başkanlığına İçme Suyu İzole hattı inşası için izin verildiği,

          b) İzin süresinin 49 yıl olduğu,

          c) Proje maliyet bedelinin 2.345.383,69 YTL. olduğu,

          d) Ağaçlandırma bedelinin 1.552,88 YTL olduğu ve bir defaya mahsus alınacağı,

          e) İlk yıl arazi tahsis bedelinin 697,48 YTL olduğu,

          f) İzin süresi sonunda her türlü bina ve tesislerin eksiksiz ve bedelsiz olarak Orman Genel Müdürlüğünün tasarrufuna geçeceği,

           hususları düzenlemiştir.

           Ancak, arazi tahsis bedelinin izin sahasında bir tesis yapılacaksa proje maliyet bedelinin % 05' i tutarında, tesis yapılmayacaksa izin sahasının beher m2'si için hesaplanarak alınacağı belirtilmiştir.

           .....................

           Takip eden yıllara ilişkin arazi tahsis bedelinin bir önceki yıl deflatör katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacağı belirtilmiş olup, bu artış nispeti belirsizdir.

Taahhüt senedinde, izin hakkı tesis edilen gayrimenkul sebebiyle öngörülen bedeller arazi tahsis bedeli ile ağaçlandırma bedelidir. Dolayısıyla da taahhütnamenin bu bedeller toplamı üzerinden nispi harç ve damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Bu durumda nispi harç ve damga vergisinin matrahı ağaçlandırma bedeli 1.552,88 YTL +( (arazi tahsis bedeli 49 x 697,48) )hesabı ile bulunacaktır.

Ancak taahhütte bulunan damga vergisi mükellefi olmayan resmi daire statüsündeki Taşova Belediyesi olduğundan bu kağıttan damga vergisi aranılmayacak, noter işleminden ise hesap edilecek bedeller toplamı üzerinden nispi harç tahsil edilecektir.

           Diğer taraftan taahhüt senedinde proje maliyet bedeline yer verilmiş olmasının yanısıra, izin süresi sonunda her türlü bina ve tesislerin eksiksiz ve bedelsiz olarak Orman Genel Müdürlüğünün tasarrufuna geçeceğinin kabul edilmesinin, yukarıda belirtilen nispi harç matrahına tesir etmeyeceği düşünülmektedir.

           Zira, 1991/57 1991/58 ve 1992/29 sayılı genelgelerimize esas,

- 08.08.1991 tarih ve HARÇ 2232314-154/055547,

- 08.08.1991 tarih ve HARÇ 2232314-183/055548,

- 29.04.1992 tarih ve HARÇ 2232314-183/40211,

sayılı Bakanlığınızın görüşlerinde proje maliyet bedeli yönünden herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Kaldı ki (1991/58 sayılı genelgemiz dayanağı) 08.08.1991 tarih ve HARÇ:2232314/55548 sayılı görüşünüz konusunu teşkil eden kesin izin taahhüt senedinde fon bedelinin proje maliyet bedelinin % 3'ü oranında alınacağı belirtilmiş olmakla proje maliyet bedelinin hesaplanabilir olduğu sonucu çıkmaktadır. Yine bu genelgemiz konusu taahhüt senedinde de,

“izin hakkının her ne sebepler olursa olsun sona ermesi halinde izin hakkına konu devlet ormanı sahasında mevcut her türlü tesis ve işletmeler olduğu gibi eksiksiz ve bedelsiz olarak mahalli orman idaresine teslim edilecektir.”

denilmiştir.

           Bu düzenlemeleri ihtiva eden taahhüt senedi Bakanlığınıza gönderilerek görüş talep edilmiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi Bakanlığınız görüşünde proje yapımı ve projenin maliyet bedeli harç ve damga vergisi uygulamasında dikkate alınmamıştır.

           Dolayısıyla da Noterlik müracaatına konu bu ve benzeri taahhüt senetlerinde yer alan proje maliyet bedelinin harç ve damga vergisi uygulamasında dikkate alınmaması gerektiği düşünülmektedir.

           Bununla birlikte yanlış bir uygulamaya meydan vermemek bakımından konunun bir kere daha ekte gönderilen taahhütname yönünden Bakanlığınızca tetkiki ile tayin olunacak görüşünüzün Birliğimize bildirilmesini arz ederim.”

           şeklindeki görüş talebinde bulunulmuştur.

           Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 18.02.2009 günlü toplantısında görüşülen 21.01.2009 günlü ve 6252 sayılı yazıda ise;

          “İlgide kayıtlı yazınızda, yazı ekinde yer alan “Taahhüt Senedi” başlıklı kağıttan ne suretle harç ve damga vergisi alınacağına ilişkin Başkanlığımız görüşü istenildiği anlaşılmaktadır.

           Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin 1 inci fıkrasında, “Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter harçlarına tabidir.” denilmiş, 41 inci maddesinde de, “Noter Harçları (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır.” hükmüne yer verilmiştir. Aynı Kanunun 42 nci maddesinde ise “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.

           (5766 sayılı Kanunun 11 inci maddesi ile değişen fıkra) Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz.” hükmü yer almaktadır.

           Diğer taraftan, Kanunun 46 ncı maddesinde ise, birbiriyle ilgili işler bir arada bulunursa en yüksek harç alınmasını gerektiren iş üzerinden bir harç alınacağı hükmü mevcuttur.

           Öte yandan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; 5 inci maddesinde bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar ve nispette damga vergisine tabi olacağı; 6 ncı maddesinde, bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınacağı, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı; 10 uncu maddesinde ise damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği, hükümleri yer almaktadır.

           Kanunun 8 inci maddesinde de, bu Kanunda yazılı resmi daireden maksadın genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olduğu açıklanmıştır.

           Diğer taraftan, aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun “I-Akitlerle İlgili Kağıtlar” başlıklı bölümünün A/1 bendinde, belli parayı ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin; A/3 bendinde ise kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır.

           Yazınız ekinde yer alan “Taahhüt Senedi” başlıklı kağıdın incelenmesinden, hak sahibinin, arazi izin bedeli, ağaçlandırma bedeli, orman köylüleri kalkındırma geliri ile ağaçlandırma ve erozyon kontrolü gelirini ödemeyi; bununla birlikte, yapımına izin verilen ve maliyet bedeli belli olan projeye ilişkin tesisleri yapmayı ve işletmeyi ve taahhütnamede yazılı diğer hususları itirazsız, olduğu gibi kabul ve taahhüt ettiği anlaşılmaktadır.

           Bu nedenle, “Taahhüt Senedi” başlıklı kağıdın, 492 sayılı Kanunun 46 ncı maddesi ile 488 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkra hükümleri gereğince en yüksek harç ve vergi alınmasını gerektiren işlem olan proje yapma taahhüdüne ilişkin tutar olan proje maliyet bedeli üzerinden harç ve damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

           Ancak, Taşova Belediyesi 488 sayılı Kanunun 8 inci maddesi gereği resmi daire olarak kabul edileceğinden, adı geçen belediye tarafından düzenlenecek “Taahhüt Senedi” başlıklı kağıdın damga vergisine tabi tutulmaması gerekir.”

           denilmiştir.

 

“Bu görüşe göre kamu arazilerinin yatırımlara tahsisi ile ilgili (sözleşme, taahhütname gibi) kağıtlarda yer alan yatırım bedeli yönünden de yatırım yapılması taahhüdünden hareketle harç ve damga vergisi uygulanmasının gerektiği anlaşılmaktadır.

           Sonuç olarak bundan böyle bu nevi kağıtlardan 488 sayılı Kanunun 6/2 ve 492 sayılı Kanunun 46 ncı madde hükümleri gereğince ödenecek bedellerin her biri ile yatırım değerinden büyük olanı üzerinden nispi harç ve damga vergisi alınacaktır.

           Ancak incelenen işlemde taahhütte bulunan belediye olup, belediyeler de 488 sayılı Kanunun 3 ve 8 inci maddeleri çerçevesinde resmi daire sıfatı ile damga vergisi mükellefiyetine tabi olmadığından, belediyeler tarafından verilen bu nevi taahhüt senetleri damga vergisine tabi tutulmayacak, işlemden sadece nispi harç alınacaktır.”

 

 

Bilgi edinilmesini rica ederim.

           Saygılarımla,

                                                                                                                                                        BAŞKAN

                                                                                                                                                          Hasan YENİ

                                                                                                                                                      (İstanbul 28.Noteri)

A.KAHRAMAN

ŞK.

Ek:1 İşlem örneği

---