1980-18 sayılı genelge
Dizin
1994/17 sayılı genelge ve 1996/46 sayılı genelge ile birlikte değerlendirilmelidir.
Özü: Tercüme işlemlerinden alınacak harç ve damga vergisi Hak.
Ankara, 7.7.1980
G E N E L G E
(18)
............................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
............................ NOTERLİĞİNE
Meslektaşlar arasında birliğin sağlanması koşullarından biri de uygulamada birliğin sağlanmasına bağlı olduğu malümlarıdır. Bunun için de genelgelere uyulması mesleki bir zorunluluk olmaktadır. Özellikle noterlik işlemlerinde harç, damga vergisi, kontrato resmi ile noterlik gelirlerinin tahakkukunda farklı uygulama yapılması olumsuz kanılara sebebiyet vermektedir.
Ayrıca bilerek ve ısrarlı olarak yasa ve genelgelere aykırı işlemler yapılmasının rekabet konusu dahi teşkil edebileceği hatırdan çıkarılmamalıdır.
Tercümelerle ilgili işlemlerde daha önce yapılan 20.12.1978 gün ve 4512/42 sayılı genelgemizde Maliye Bakanlığının mütalaası bildirilmiş olmasına rağmen, farklı uygulamalar yapıldığı ve tereddütler doğduğu anlaşılmaktadır.
/ -Konu harç yönünden incelendiğinde:
Noter harcına tabi olan işlemler Harçlar Kanununa bağlı (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerdir (M. 38). Bu tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nev'i ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden harç alınacağı da 41. maddede açıkça belirtilmiştir.
Nev'i ve mahiyetine göre işlemler (2) sayılı .... tercüme suretleri ve yabancı dilde yazılmış kağıtların suretleri ve tercümeleri nin beher sahifesinden 5,-TL. alınmasını öngörmektedir.
Bu nedenle tercüme edilecek (çevrilecek) kağıtların beher sahifesinden 5,-TL. hesabıyla harç tahakkuk ettirilmesi gerekir.
-Konu damga vergisi yönünden incelendiğinde :
Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinin 3. fıkrasında yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerlerine devir ve ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulur denilmiştir.
Buna göre, kanunun ekli (1) sayılı tablodaki kağıtların, yabancı memleketlerde veya bu memleketlerin Türkiye'deki elçilik ve konsolosluklarında düzenlenerek, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerlerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi olması öngörülmüştür.
Bu nedenle bir tercüme işinden damga vergisi alınabilmesi için;
1) Adı geçen yerlerde düzenlenen kağıtlar Türkiye'de resmi daireye ibraz edilmelidir. Daha açık bir deyimle, gerek yabancı memleketlerde ve gerekse o memleketlerin Türkiye'deki elçilik ve konsolosluklarında düzenlenen bir kağıdın Türkiye'de resmi bir daireye bir hakkın ispat ve tevsikini veya bir işlemin yaptırılmasını istemek gerekir.
Bu tür kağıdın tercümesinin yaptırılması veya örneğinin çıkartılması için noterliğe getirilmesi ibraz sayılacak mıdır? sorusunu yanıtlamak gerekecektir.
1512 sayılı Noterlik Yasasının 40. maddesi noterlik dairesinin resmi daire olduğunu belirtmiştir. Maliye Bakanlığı 8 Aralık 1978 gün ve GEL: DMG: 2101104-1544/86568 sayılı yazısında Damga Vergisi Kanununun 8. maddesinde tarifi yapılan resmi dairelerin kapsamı dışında kaldığından, yabancı memlekette düzenlenen kağıtların suret çıkarılması veya tercümesinin yapılması için notere tevdi edilmesinin ibraz sayılmayacağını bildirmiştir.
Türkçe sözlükte ibraz - gösterme ve tevdi ise verme, bırakma anlamında gösterilmiştir. Bu nedenle noterliğe tevdi edilen bir kağıt notere gösterilmiştir.
Noterliklerin, Maliye Bakanlığının yukarıdaki cümlesindeki Damga Vergisi Yasasının 8. maddesinde tanımı yapılan resmi dairelerin kapsamı dışında kaldığı biçimindeki görüşünün tersi kabul edildiği takdirde, (ki öyle olduğu kanısındayız) örnek çıkartmak veya tercüme ettirmek için evrakın notere getirilmesinin ibraz sayılacağı tabiidir. Sözü edilen 8. madde 488 sayılı Kanunda yer almakta, 1512 sayılı Kanun ise noterliği resmi daire saymaktadır. Sonraki kanun, önceki kanunda yer almayan bir daireyi resmi daire saymak suretiyle 8. maddedeki resmi daire kapsamını genişletmiştir.
Bu nedenle yabancı memleketlerle Türkiye'deki elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların örneğinin çıkartılması veya tercüme ettirilmesi gibi bir işlemin yaptırılması için noterliğe getirilmesini ibraz saymalıdır.
Yine adı geçen yerlerde düzenlenen bir kağıt üzerinde devir veya ciro işlemleri yapılmalıdır. Yabancı memlekette düzenle nen bir konşimento, fatura ve menşe şahadetnamesi gibi kağıtlar üzerinde bir ciro veya devir işlemi yapıldığı takdirde damga vergisine tabi olacaktır.
Düzenlenen kağıtların hükmünden Türkiye'de yararlanılması halinde de verginin alınması gerekir.
Nitekim Maliye Bakanlığı da yukarıda sözü edilen yazısında ancak, yabancı memlekette düzenlenen kağıdın noterde suretinin çıkarılması veya tercümesinin yaptırılması halinde, bu kağıdın hükmünden faydalanılmış olacağından, mezkür kağıdın 488 sayılı Kanuna bağlı (1) sayılı tabloda belirtilen nispet veya miktarda damga vergisine tabi tutulması ... gerektiğini belirtmiştir.
Sonuç :
Bu üç koşuldan birisinin bulunması damga vergisi alınması için yeterlidir.
Kaldı ki noterin, noterliğin resmi daire olması nedeniyle ibraz edilen kağıtların damga vergisini araması (Mad. 26), noter olması nedeniyle de pulsuz veya noksan pullu kağıtları usulen vergi ve cezasını tahsil etmedikçe tasdik etmemesi veya örneğini çıkarmaması (Mad. 27) gerekir. Aksi takdirde vergi ve ceza sorumlusu durumuna düşer.
Ancak, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa bağlı (2) sayılı tablonun l-A/5 ve l-C/2 paragraflarını gözden uzak tutmamak gerekir. Şöyle ki;
a) l-A/5 yabancı elçilik ve konsoloslukların, mühür veya imzalarını taşıyan kağıtlarla yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen ve fakat elçilik ve konsolosluklar dışında kullanılmayan" kağıtlar damga vergisinden istisna kılınmıştır. Bu istisna mutlak olmayıp mütekabiliyet koşuluna bağlıdır. Yani yabancı memleketler burada sözü edilen kağıtları emsali bir vergiye tabi tutmuyorlarsa Türkiye'de de vergiye tabi tutulmayacaklardır.
b) l-C/2 yabancı memleketlerde düzenlenen ve doğrudan doğruya resmi daireler ad ve hesabına gönderilen her türlü kağıtlarla doğrudan doğruya yabancı memleketlerden mubayaa olunarak resmi dairelere gönderilen malların ihale kararları ile teslim makbuzları mutlak surette vergi konusu dışında bırakılmıştır.
Gerek kanun hükümleri ve gerekse Maliye Bakanlığının yukarıda açıklanan (20.12.1978 gün ve 4512/42 sayılı genelge konusu olan) görüşleri karşısında yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların tercüme ettirilmesi veya örnek çıkartmak üzere noterliğe getirilen (kanunda gösterilen istisnalar dışındaki) kağıtlardaki değer üzerinden nispi damga vergisi ve sayfaya göre harç alınması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Saygılarımla,
BAŞKAN
Fuat BİLGİN y.
(Beyoğlu 8. Noteri)