BİRLEŞTİRİLMİŞ GENELGELER DİZİNİ

 

Hukuki Danışmanlık – 45606        

Ankara, 15.10.2019

Özü: Yabancı Belgelerde Tasdik Şerhlerine (Apostil Şerhine ve Konsolosluk Onayına) İlişkin Düzenlemeler ve Açıklamalar.

 

G E N E L G E
No. (25)

  NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

  NOTERLİĞİNE

Yabancı belgelerde tasdik şerhlerine (apostil şerhine ve konsolosluk onayına) ilişkin olarak değişik tarihlerde duyurulan açıklamaları içeren genelge ve genel yazıların ayıklanmaları ile toplanmaları çalışması kapsamında hazırlanan bu genelge, Yönetim Kurulunun 11.10.2019 günlü toplantısında görüşülerek kabul edilmiştir.

Eski metinlerde geçen ve yürürlükten kaldırılan mevzuat güncellenmiş halde Genel- ge’ye işlenmiştir.

1-Genel olarak:

1512 sayılı Noterlik Kanununun 195 inci maddesi “Yabancı memleketlerde usulü uya­rınca yapılan noterlik işlemlerinin altındaki o memleketin yetkili merciinin imza ve mühürü, konsolos tarafından onanır. Özel kanun hükümleri saklıdır.’’ hükmünü içermektedir.

Bu hüküm gereğince, özel Kanun hükümleriyle yapılan düzenlemeler dışında yabancı bir ülkede yapılan noterlik işleminin noterliklerimizde kullanılabilmesi için o memleketin yetkili merciinin imza ve mührünün mutlaka o ülkede bulunan konsolosluğumuz tarafından onay­lanması gerekir. Bunun istisnası özel Kanun hükümleriyle yapılan düzenlemeler olup, bu dü­zenlemede Lahey'de 5.10.1916 tarihinde imzaya açılan ve hükümetimiz tarafından 8.5.1962 tarihinde imzalanmasını müteakip 16 Eylül 1984 gün ve 18517 sayılı Resmi Gazete’de ya­yımlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesidir.

Bu sebeple; yabancı ülkeler makamlarınca düzenlenen belgelerin Ülkemiz noterlikle­rinde kullanılması sırasında; işlemin yapıldığı ülkenin, Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi’ne taraf ülke olup olmadığı araştırılmakta ve taraf olduğu anlaşıldığı takdirde apostil (tasdik) şerhi, taraf ülke olmadığının anlaşılması halinde ise 1512 sayılı Noterlik Kanununun 195’inci maddesi gereğince o ülkede bulunan konsolos­luğumuzun onayı aranmaktadır.

Ancak, Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi’ne taraf ülkelerin bazılarıyla Ülkemiz arasında yapılan ikili anlaşmalar nedeniyle bu ülkelerde düzenlenen belgelerde herhangi bir tasdik şerhi (apostil veya konsolosluk onayı) aranma­maktadır. (Bu ülkeler aşağıda ilgili maddede açıklanmıştır.)

2-Yabancı Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi ve şerh örneği:

3-.6.1984 tarihli ve 3028 sayılı Kanun ile onaylanan, Lahey'de 5.10.1916 tarihinde imzaya açılan ve hükümetimiz tarafından 8.5.1962 tarihinde imzalanan “Yabancı Resmi Bel­gelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi” Resmi Gazete’nin 16 Eylül 1984 gün ve 18517 sayılı nüshasında yayınlanmıştır.

İşbu sözleşmeyi imzalayan devletler, yabancı resmi belgelerin diplomasi veya konso­losluk temsilciliklerince tasdiki mecburiyetinin kaldırılması isteğiyle, bu konuda bir sözleşme yapmayı kararlaştırmışlar ve aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmışlardır.

“Madde 1- İşbu sözleşme, akit devletlerden birinin ülkesinde düzenlenmiş olup da diğer bir akit devlet ülkesinde kullanılacak olan resmi belgelere uygulanır.

İşbu sözleşmenin amaçları bakımından, aşağıdaki belgeler resmi belge sayılır:

a)Savcı, zabıt kâtibi veya adliye memuru tarafından verilmiş belgeler de dâhil olmak üzere, devletin bir yargı organına veya mahkemesine bağlı bir makam veya görevli memur tarafından düzen­lenmiş olan belgeler,

b)idari belgeler,

c)Noter senetleri,

d)Kişilerce özel sıfatla imzalanmış belgeler üzerine konulmuş olup belgenin kaydının veya belirli bir tarihte mevcut olduğunun ve imzaların doğruluğunun resmi makam ve noterlerce tasdiki gibi resmi beyanlar.

Bununla birlikte, işbu sözleşme:

a) Diploması veya konsolosluk memurları tarafından düzenlenmiş belgelerle, b) Ticaret veya gümrük işlemleriyle doğrudan doğruya ilgili olan idari belgelere Uygulanmaz.

Madde 2- Akit Devletlerden her biri, bu sözleşmenin uygulama alanına giren ve kendi ülkesinde kullanılacak olan belgeleri tasdik işleminden bağışık tutacaktır. Bu sözleşmenin amaçları bakımından, tasdik işleminden, yalnız belgenin kullanıldığı ülkenin diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından belgedeki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının veya gerekirse üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılır.

Madde 3- İmzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin sıfatının ve gerektiğinde, bu belge üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi için zorunlu görülebilecek tek işlem 4 üncü maddede tanımlanan tasdik şerhinin belgenin verildiği Devlet yetkili makamınca bu belgeye ko­nulmasından ibarettir.

Ancak, yukarıdaki fıkrada belirtilen işleme uyulması, gerek belgenin kullanıldığı ülkede yürürlükte bulunan yasa, yönetmelik veya uygulamalarla, gerekse iki veya daha çok akit devlet arasındaki bir anlaşma ile böyle bir işlemin kaldırılmış, basitleştirilmiş veya tasdikten tüm bağışık tutulmuş olması hallerinde istenemez.

Madde 4- 3 üncü maddenin 1 nci fıkrasında öngörülen tasdik şerhi, bizzat belgenin veya buna eklenecek bir kâğıdın üzerine konulacaktır; bu şerh işbu sözleşmeye ekli örneğe uygun olmalıdır.

Bununla birlikte, tasdik şerhi, bunu koyan makamın resmi dilinde yazılabilir. Bu tasdik şerhinde yer alan kayıtlar ikinci bir dilde de olabilir. Ancak, tasdik şerhinin “Apostille Convention de La Ha- ye Du 5 Octobre 1961” başlığı Fransızca olarak belirtilmelidir.

Madde 5- Tasdik şerhi, belgede imzası bulunan veya belgeyi getiren kişinin isteği üzerine verilir.

Usulüne uygun biçimde doldurulan tasdik şerhi, imzanın doğruluğunu, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığını ve gerektiğinde, belge üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunu teyit eder

Tasdik şerhi üzerindeki imza mühür veya damga her türlü doğrulama işleminden bağışıktır.

Madde 6- Her Akit Devlet 3 üncü maddenin 1 nci fıkrasında öngörülen tasdik şerhini vermek üzere yetkili kılınan makamları belirleyecektir.

Her Akit Devlet, bu görevlendirmeyi, onay veya katılma belgesini veya sözleşmenin ülkesel kapsam bildirimini verirken Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirecektir.

Bu makamların görevlendirilmesinde yapılacak her değişiklikten Hollanda Dışişleri Bakanlığına ayrıca bilgi verilecektir.

Madde 7- 6 ncı madde uyarınca görevlendirilen makamlardan her biri verilen tasdik şerhlerinin kaydedileceği ve aşağıdaki bilgileri içeren bir kayıt defteri veya fiş endeksi tutmak zorundadır:

a)Tasdik şerhlerinin sıra numarası ve tarihi,

b)Resmi belgeyi imzalayan kişinin adı ve ne sıfatla imzaladığı veya imzasız olan belgeler için, mühür veya damgayı koyan makamın belirtilmesi,

Tasdik şerhini vermiş olan makam, ilgililerden herhangi birinin istemi üzerine, şerh üzerinde gösterilen bilgilerin kayıt defteri veya fiş endeksindeki kayıtlara uygun olup olmadığını incelemekle yükümlüdür.

Madde 8- İki veya daha çok Akit Devlet arasında bir imza, mühür veya damganın tasdikini belirli formalitelere bağlı tutan hükümler içeren bir anlaşma, sözleşme veya anlaşma bulunduğu takdirde, işbu sözleşme, ancak o hükümlerin 3 ve 4 üncü maddelerde öngörülen formalitelerden daha katı olması halinde, söz konusu hükümlerin yerine geçer.

Madde 9- Her akit devlet, işbu sözleşmede tasdik bağışıklığının öngördüğü hallerde kendi diplomasi veya konsolosluk memurlarınca tasdik işlemi yapılmamasını sağlamak üzere gerekli önlemleri alacaktır.

Madde 10- İşbu Sözleşme, Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansının 9 uncu Dönem top­lantısında temsil edilen Devletler ile İrlanda, İzlanda, Liechtenstein ve Türkiye'nin imzasına açıktır.

Sözleşme onaylanacak ve onay belgeleri Hollanda Dışişleri Bakanlığına verilecektir.

Madde 11-15-        Sözleşmenin        eki

-Tasdik Şerhi (Apostille) Örneği -

(Tasdik Şerhi en az 9 cm kenarlıklı kare biçiminde olacaktır.)

TASDİK ŞERHİ

(5 Ekim 1961 Tarihli Lahey Sözleşmesi)
APOSTİLLE

(Convention de La Haye du 5 Octobre 1961}

1.Ülke TÜRKİYE-LA TUROUIE

İşbu resmi belge:

2.tarafından imzalanmıştır

3.İmzalayanın sıfatı         dır

4.nin mühür/damgasını        taşımaktadır.

TASDİK

5.da

6.günü

7.tarafından

8.ile tasdik edilmiştir.

9.Mühür/Damga

10.İmza        :

3-Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen Belgelerde Onay İşle­minin Kaldırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi:

Yönetim        Kurulunun 14.03.2022        gün        ve (18) sayılı        kararı        ile ekleme yapılmıştır.

Önceki metne ulaşmak için tıklayınız.

Yönetim        Kurulunun 24.10.2022        gün        ve (76) sayılı        kararı        ile ekleme yapılmıştır. Önceki metne ulaşmak için tıklayınız.

12 Nisan 1987 günü Resmi Gazetede yayınlanmış bulunan Diplomasi ve Konsolosluk Me-murlarınca Düzenlenen Belgelerde Onay İşleminin Kaldırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesini imzalayan üye devletlerin isimleri ile bu sözleşme ile noterlere düşen yükümlülüklerin bildirilmesi hususunda Adalet Bakanlığına yapılan başvuru üzerine, adı geçen Bakanlıkça gönderilen 14.8.1987 gün ve 26368 sayılı yazıda:

“Avrupa Konseyi çerçevesinde yapılan Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen Belgelerde Onay İşleminin Kaldırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi 1 Eylül 1980 tarihinde hükümetimizce imzalanmış ve Bakanlar Kurulunun 15 Mart 1987 tarihli kararı ile onaylanmış olup, onay belgesi Konsey Genel Sekreterliğine tevdi edilmek üzere konsey nezdindeki daimi temsilciliğimize gönderilmiştir.

Sözleşme onay belgesinin Konsey Genel Sekreterliğine verildiği tarihten üç ay sonra ülkemiz ile onaylanan diğer ülkeler arasında yürürlüğe girecektir.

Sözleşmeyi onaylayan ülkeler, Avusturya, Kıbrıs Rum Kesimi, Fransa, F. Almanya, Yunanistan, İtalya, Lihtenştayn, Lüksemburg, Hollanda. Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç ve İngiltere'dir. Anılan sözleşmenin ikinci maddesinde,

1)İşbu sözleşme herhangi bir ülkede görevlerini ifa etmekte olan akit devletlerin diplomasi ve konsolosluk memurlarının resmi sıfatlarına dayanarak düzenledikleri,

a)Diğer bir akit tarafın ülkesinde,

b)Bu sözleşmeye taraf olmayan bir devletin toprakları üzerinde görev yapmakta olan bir başka akit tarafın diplomasi ve konsolosluk memurlarına ibraz edilecek resmi belgelere uygulanır.

2)Bu sözleşme aynı zamanda, önceki fıkrada belirtilen belgelerden başka diplomasi ve kon-solosluk memurlarınca vazolunan, İmza tasdikleri gibi resmi beyanlarda da uygulanır denilmekte, 4. maddesinin 1. bendinde akit taraflardan her birinin, kendi mercilerinin, bu sözleşmenin kaldırıldığı tasdik işlemlerini yürütmelerini önleyici tedbirler alacağı belirtilmekte, 5. maddesinde de, bu sözleşmenin, akit taraflar arasında antlaşma, sözleşme ve anlaşmaların, diplomasi ve konsolosluk memur-larının imzalarını, sıfatlarını ve gerektiğinde belgenin taşıdığı mühür ve damgaların doğruluğunu tas-dike tabi tutan hükümlerini geçersiz kılacağı ifade edilmiş bulunmaktadır.

Diğer taraftan sözleşmenin giriş kısmında Avrupa Konseyinin üyeleri arasında daha sıkı bir birlik gerçekleştirmek amacına yönelik olarak tasdik işleminin kaldırılmasının, yabancı belgelerin aynen milli makamlarca düzenlenen belgeler gibi kullanılmasını sağlamak suretiyle üye devletlerarasında bağları güçlendirebileceği açıklanmıştır.

Görüldüğü gibi anılan sözleşme ile yabancı memleketlerde noterlik işlerini görmekle de yükümlü bulunan diplomasi ve konsolosluk memurları tarafından düzenlenen belgelerin tasdik zorunluluğunun ortadan kaldırılması amaçlanmış noterler için ise herhangi bir mükellefiyet getirilmemiştir.” denilmiştir.

.        Birliğimizce Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen Belgelerde Onay

İşleminin Kaldırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesini imzalayan üye ülkelerin listesinin istenmesi üzerine, Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğünün 24.02.2022 tarih ve 33959795 sayılı yazıları ile anı-lan Sözleşmeye ilişkin imza ve onay ile çekince ve beyan durumunu gösterir güncel listeye Avrupa Konseyi’nin resmi internet sitesinde yer alan https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=signatures-by-treaty&treatynum=063 adresinden ulaşılmasının mümkün olduğu,

Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğünün 02.09.2022 gün ve 34872075 sayılı yazısı ile “7 Haziran 1968 tarihli Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen Belgelerde Onay İşleminin Kaldırılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’nin” Letonya tarafından onaylanarak 21 Ağustos 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girdiği bildirilmiştir.

 

4-Yabancı Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf ülkeler ile bu ülkelerde apostil şerhini veren makamların nasıl bulunacağı:

Yürürlükten kaldırılan 1990/51 ve 1994/79 sayılı genelgelerle, Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi'ne taraf olan ülkeler ile o ülkelerdeki tasdike yetkili mercileri içeren listeler noterliklere duyurulmuş ise de, bunların zamanla değişmesi nedeniyle genelgelerin güncellenmesi istemiyle yapılan bir başvuru üzerine konu Adalet Ba­kanlığına iletilmiştir. Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünce gönderilen ve Yönetim Kurulu'muzun 14.12.2007 tarihli toplantısında noterlerimize duyurulmasına karar verilen 08.11.2007 tarihli ve 23988 sayılı yazıyla;

“Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi'ne taraf olan ülkelerin işlemleri bakımından, apostil şerhinin hangi makamlar tarafından verileceği hususunda bilgi talep edilen ilgi sayılı yazınız incelendi.

Konu ile ilgili olarak Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlü­ğünden alınan 2.11.2007 tarih ve 95201 sayılı cevabî yazıda ‘Sözleşmenin 6. maddesi uyarınca tasdik şerhini (apostil) vermekle yetkili ülke makamları ülkemiz uygulamasında olduğu üzere, idari belgeler ve adli belgeler için farklılık gösterdiği gibi eyaletlere ayrılan ülkelerde de (Amerika Birleşik Devletleri, Almanya Federal Cumhuriyeti v.b) her bir eyalete göre idari ve adli belgelere tasdik şerhini vermeye yetkili makamlar farklılık göstermektedir. Hal böyle olunca her bir ülke için ve eyalet sistemini benimsemiş ülkelerde de her bir eyalet için yetkili makamların isimlerinin tespit edilerek verilmesi kapsamlı bir çalışma gerektirmektedir.

Bu nedenle, Sözleşmenin 6. maddesi uyarınca tasdik şerhini (apostil) vermekle yetkili ülke makamlarının “http://www.hcch.net/index en.php?act=conventions.authorities&cid=41 ” internet adresinde ilgili ülkenin isminin üzerine tıklanarak temin edilebileceği’ belirtilmiştir.” yönünde bilgi verilmiştir.        4

Gerek Yabancı Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf ül­kelere ve gerekse bu ülkelerde apostil şerhini veren makamlara ilişkin bilgilere belirtilen internet adresinden ulaşılması mümkün bulunmaktadır.

5-İkili anlaşmalar nedeniyle tasdik şerhi aranmayacak ülkeler:

Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk Prensipler Daire Başkanlığı tarafından gönderilen 23 Ekim 2009 tarihli ve 2009/412955 sayılı yazıda;

“7- Avusturya'nın Ankara Büyükelçiliğinden alınan Nota'da "Türkiye Cumhuriyeti ve Avusturya Cumhuriyetinin Taraf Bulundukları 01.03.1954 Tarihli Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesine İlişkin Olarak Yaptıkları 16 Eylül 1988 Tarihli Ek Anlaşma"nın 15. maddesinde geçen "Her iki ülkenin birinde bir mahkeme veya noterlik tarafından düzenlenen veya tasdik edilen evrakın diğer ülkede yeniden tasdik edilmesine gerek yoktur" hükmüne rağmen, Türk makamlarının ve noterlerin Avusturya belgelerinde Apostil şerhi bulunmasını talep ettikleri, konuya ilişkin görüşlerinin alınarak Avusturya tarafına yanıt verilmesi ve ilgili makamlarımızın bilgilendirilmesini teminen Bakanlıklarına ilgi (a) 'da kayıtlı yazımızla bildirilmişti.

2-Bakanlıklarından alınan ilgi (b)'de kayıtlı cevabi yazıda, özetle, Avusturya ile ülkemiz arasında akdedilen 16 Eylül 1988 tarihli Ek Anlaşmanın 15. maddesinde belirtilen belgeler için muafiyet gereği ayrıca Apostil tasdikinin aranmasına gerek bulunmadığı belirtilmektedir.

3-Yukarıdaki hususların iletildiği Avusturya makamlarıyla görüş birliği içinde olunduğu Avusturya Dışişleri Bakanlığı'nın Viyana Büyükelçiliğimize ilettiği bir Nota'da belirtilmektedir.

4-- Bu çerçevede, Avusturya makamlarınca düzenlenen ve münhasıran adli makamlara sunulacak belgeler için Apostil tasdikinin aranmaması gerektiği hususunun üyelerine ile­tilmesine izinlerini saygılarımla rica ederim" denilmiştir.

Avusturya makamlarınca düzenlenen ve münhasıran adli makamlara ve dolayısıyla noterliklere sunulacak belgelerde tasdik (Apostille) şerhinin aranmaması gerektiği anlaşılmakla konu Yönetim Kurulumuzun 4.12.2009 tarihli toplantısında görüşülmüş ve tasdik (Apostille) şerhi aranmayacak başka ülkeler bulunup bulunmadığının Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden sorulmasına karar verilmiştir. Adı geçen Genel Müdürlükçe gönderilen 21.12.2009 tarihli ve 1557/129430 sayılı cevap yazısında;

“Avusturya dışında, ikili anlaşmalar nedeniyle adli makamlara veya noterliklere sunu­lacak belgelerde Apostille (tasdik) şerhi aranmayacak "Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi" ne taraf başka ülkeler bulunup bulunmadığı husu­sunda görüş isteminde bulunan ilgi yazınız ve konu incelendi.

Türkiye'nin;

12/04/1988 tarihinde Polonya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Polonya Halk Cum­huriyeti arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardım Sözleşmesi'nin 13. maddesinde;

06/06/1988 tarihinde Macaristan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Macaristan Halk Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesi'nin 13. maddesinde;

07/02/1990 tarihinde Kuveyt ile yaptığı "Hukuki, Ticari ve Cezai işlerde Hukuki ve Adli İşbirliği Sözleşmesinin 7. maddesinde;

23/06/1994 tarihinde Özbekistan ile yapılan "Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Sözleşmesinin 14. maddesinde;

15/03/1995 tarihinde Arnavutluk ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cum­huriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesinin 14. maddesinde;

04/04/1996 tarihinde Gürcistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Gürcistan Cumhu­riyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Anlaşmasi'nın l4. maddesinde;

06/05/1996 tarihinde Tacikistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Tacikistan Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Andlaşma"sının 14. maddesinde;

15/12/1997 tarihinde Rusya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai konularda Adli Yardımlaşma Anlaşma"nın 14. maddesinde;

10/02/1999 tarihinde Hırvatistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cum­huriyeti Arasında Hukuki, Ticari Konularda Adli işbirliği Anlaşmasının 12. maddesinde;

19/09/1999 tarihinde Litvanya ile Yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Litvanya Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardım Sözleşmesinin 7. maddesinde;

23/11/2000 tarihinde Ukrayna ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma ve İşbirliği Anlaşmasının 13. maddesinde;

11/07/2001 tarihinde Makedonya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Makedonya Cumhuriyeti arasında Hukuki ve Cezai Konularda Adli Yardım Sözleşmesinin 14. maddesinde;

Genel olarak, Akit taraflardan birinin ülkesinde, yetkili makamlar tarafından tanzim edilmiş, verilmiş veya onaylanıp resmi mühür taşıyan belgeler ile bunların onaylı örneklerinin diğer akit tarafın ülkesinde tasdik işlemine tabi tutulmayacağına ilişkin bir düzenleme mevcuttur.

17/07/1997 tarihinde Türkiye ile Kazakistan arasında yapılan "Türkiye Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasinın 8. maddesi uyarınca ise; "Diğer Akit tarafın mahkemeleri nezdinde kullanılmak üzere, Akti taraflardan birinin yetkili makamlarında tanzim edilmiş veya onaylanmış belgeler, usulüne uygun olarak imzalanmış ve resmi mühürle mühürlenmiş olmaları şartıyla, tasdik işlemine tabi tutulmayacaktır."

Benzer bir hüküm Türkiye ile Azerbaycan arasında 02/11/1992 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında yapılan "Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesinde bulunmaktadır. Sözü edilen 12. maddeye göre; "Akit ta­raflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler diğer Akit tarafın bir adli makamı önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacaktır."

Bu ülkelerden Tacikistan, Kuveyt, Özbekistan ve Irak, 1961 tarihli Lahey (Apostille) Sözleşmesine taraf değillerdir. ” denilmiştir.

Buna göre;

1)Arnavutluk, Avusturya, Gürcistan, Hırvatistan, Kuveyt, Litvanya, Macaristan, Makedonya, Özbekistan, Polonya, Rusya, Tacikistan, Ukrayna yetkili makamları tara­fından tanzim edilmiş, verilmiş veya onaylanıp resmi mühür taşıyan belgeler ile bunların onaylı örneklerinde tasdik şerhinin aranmaması gerekmektedir.

2)Kazakistan makamları tarafından Türkiye’deki mahkemeler nezdinde kullanılmak üzere tanzim edilmiş veya onaylanmış belgeler usulüne uygun olarak imzalanmış ve resmi mühürle mühürlenmiş olmaları şartıyla, tasdik işlemine tabi değillerdir.

3)Azerbaycan makamları tarafından düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler Türkiye’deki adli makamlar önündeki işlemlerde tasdikten muaf bulunmaktadır.

6-Yurtdışındaki Türk Konsolosluklarında yapılan işlemlerin tasdikine gerek ol­madığı:

Bazı tereddütler üzerine vaki sorumuza Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen cevabı içeren 4.5.1990 gün ve 20385 sayılı yazıda:

"1512 sayılı Noterlik Kanununun yabancı memleketlerdeki noterlik işlemlerini düzen­leyen 191 ve müteakip maddelerinde, Türk Konsolosluklarınca yapılan noterlik işleminin geçerli sayılması veya yurt içinde kullanılabilmesi için herhangi bir merciin tasdiki öngörülmemiştir.

Bu itibarla, yurtdışında Türk Konsolosluğunca yapılan bir noterlik işlemi, yurtiçinde başka bir merciin tasdikine gerek kalmaksızın kullanılabilecektir” denildiğinden, Dış Temsilci­liklerimizde yapılan noterlik işlemlerinde ayrıca başka bir merciinin tasdikin aranması gerek­memektedir.

7-Yurtdışında kullanılacak noterlik işlemlerinin, noterin bulunduğu yer valiliğine tasdik ettirilmesi gerektiği ve bu hususun iş sahiplerine hatırlatılmasının uygun olacağı:

Noterlik Kanununun 199 uncu maddesinin “Türkiye' de usulüne uygun olarak yapılan ve yabancı bir memlekette kullanılacak olan işlemin altındaki noterin imza ve mührünü, noterin bulunduğu yer valiliği onaylar” hükmünü içermesi ve Adalet Bakanlığından alınan 25.11.1985 gün ve 42533 sayılı yazıda da; “Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Hakkındaki Sözleşmeye ait onay belgesinin 31 Temmuz 1985 tarihinde Hollanda Dışişleri Bakanlığına tevdii edilmesi ile sözleşmenin 29 Eylül 1985 tarihinde yürürlüğe girdiği ve sözleşmenin 6 ncı maddesi uyarınca da tasdik şerhini vermekle yetkili Türk Makamları olarak, idari belgeler için Valiliklerin, adli belgeler için ise Ağır Ceza Mahkemesi olan merkezlerdeki Adalet Komisyonu Başkanlıkları olarak tespit edildiğinin” bildirilmesi nedeniyle, noterliklerimizde yapılan ve yurtdışında kullanılacak işlemlerde bulunan noterin imza ve mührünün, noterin bulunduğu yer valiliğince onaylanması zorunludur.

Yurtdışında kullanılmak üzere bir noterlik işlemi yaptırılması halinde, noterlerimizin, iş sahiplerine, bu işlemin yurtdışında kullanılabilmesi için öncelikle o il valiliğinde tasdik şerhinin yaptırılması gerektiğinin hatırlatılması hem bir kamu görevinin yerine getirilmesi, hem de va­tandaşların noterlere olan güvenlerini artırması yönünden uygun olacaktır.

8-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmî mühür taşıyan belgelerin, tasdikten muaf tutulduğu ve Ülkemizdeki resmî belgelerle aynı ispat gücüne sahip olduğu:

  Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Adalet ve İçişleri Alanında İşbirliği Anlaşması" Bakanlar Kurulunca onaylanmakla 07.01.2003 günlü Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Bu anlaşmanın; 13.üncü maddesinde içişleri alanında işbirliğine ilişkin düzenlemelere,27 nci maddesinde de “Taraflar evlenme akitlerinin karşılıklı tanınması ve tescili ama­cıyla yasal ve idarî tedbirleri alacaklar, bilgi değişimi ve işbirliği yapacaklardır.

Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş ve onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler diğer Tarafın yetkili makamları önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacak ve Ta­raflardan birinin resmi makamlarınca düzenlenen belgeler, diğer Taraf ülkesindeki resmi bel­gelerle aynı ispat gücüne sahip olacaktır." hükümlerine, yer verilmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti makamlarınca düzenlenmiş ve onaylanmış belgelerin Türkiye Cumhuriyeti makamlarınca düzenlenen belgeler hükmünde tutulması ile ilgili kısmının kapsamı ile Noterlik Kanununun 195 inci maddesi de nazara alınarak noterliklerde kabul edilmelerine ilişkin esaslar ve başka bir merci tarafından onaylanmasına gerek olup olmadığı hususlarında Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden görüş sorulmuştur.

HİGM’nin 05.02.2004 günlü ve 03016 sayılı cevap yazısı ekinde gönderilen ve Yönetim Kurulunun 20.02.2004 günlü toplantısında görüşülen Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün 26.01.2004 gün ve 5483 sayılı yazısının sonuç bölümünde;

“Konu incelendiğinde; söz konusu Anlaşmanın “İçişler Alanında İşbirliği” bölümünde düzenlenen 27. maddenin 1. fıkrasında “Taraflar, evlenme akitlerinin karşılıklı tanınması ve tescili amacıyla yasal ve idari tedbirleri alacaklar, bilgi değişimi ve işbirliği yapacaklardır” 2. fıkrasında ise, “Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmî mühür taşıyan belgeler diğer tarafın yetkili makamları önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacak ve taraflardan birinin resmî makamlarınca düzenlenen belgeler, diğer taraf ülkesindeki resmî belgelerle aynı ispat gücüne sahip olacaktır” hükümlerine yer verildiği anlaşılmaktadır.

Konunun araştırılması için intikal ettirildiği Dışişleri Bakanlığından alınan ve bir örneği ilişikte gönderilen 2.9.2003 tarih ve 902.21/KKTC/2003KOEC/356105 sayılı yazı ile 30.10.2003 tarih ve 902.21/KKTC.GN/03/KOEC/439801 sayılı yazılarda; sözü edilen Anlaşmanın 26 Ekim 2003 tarihinde yürürlüğe girdiği ve anılan Anlaşmanın 27/2. fıkrasında yer alan hükmün, tüm resmî belgeler açısından geçerli olacağı belirtilmektedir” denilmiştir.

Bir soru üzerine, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 09.07.2012 tarihli ve 878/63066 sayılı cevabi yazıda da belirtildiği üzere; Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Adalet ve İçişleri Alanında İşbirliği Anlaşması’nın 27/2 fıkrasında yer alan hüküm, tüm resmî belgeler açısından geçerli bulunmakta, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti makamlarınca düzenlenmiş belgelerin ayrıca bu yerdeki konsolosluklarımızca onaylanması da gerekmemektedir.

9-Suriye vatandaşlarının Ülkelerinden aldıkları belgelerin tasdiki işlemleri:

Hatay Barosu Başkanlığının Birliğimize gönderdiği 06.12.2013 tarihli ve 2013/3017 sayılı yazıyla; Suriye’deki iç savaş nedeniyle Hatay ilinde çok sayıda olan mültecilerin çeşitli ticari ve hukuki ilişkilerinin bulunduğunu, kendi Ülkelerinde yetkili makamlardan aldıkları ve Türkiye’de kullanmak istedikleri belgeleri, Suriye’de Türk Konsolosluğunun bulunmaması nedeniyle tasdik ettiremediklerini ve bu sebeple belgelerin tercümelerini de yaptıramadıklarını, bu Ülkeden aldıkları resmi belgeye istinaden işlem yapamadıklarını, vekâlet veremediklerini ve dolayısıyla hak arama ve avukat yardımından yararlanma haklarını kullanamadıklarını belirterek, bu konuda acilen bir yöntemin belirlenmesini talep etmesi üzerine, konu, Yönetim Kurulumuzun 13.01.2013 günlü toplantısında görüşülmüş ve ilgisi nedeniyle yazının bir örneğinin Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesine karar verilmiştir.

Adı geçen Genel Müdürlükçe Hatay Barosu Başkanlığına gönderilen cevap yazısının bir örneği de 20.06.2016 tarihli ve 9909 sayılı yazı ile Birliğimize gönderilmiştir.

Sözü edilen yazıda;

“Bilindiği gibi, 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun ‘imza ve mühür onaylanması’ başlıklı 195 inci maddesinde, ‘Yabancı memleketlerde usulü uyarınca yapılan noterlik işlemlerinin altındaki o memleketin yetkili merciinin imza ve mühürü, konsolos tarafından onanır. Özel kanun hükümleri saklıdır. ’ hükmü yer almaktadır. Bu madde, yabancı memleketlerde usulü uyarınca yapılan noterlik işlemlerine uygulanmakta, yabancı resmi makamlardan alınan her türlü belgeyi kapsamamaktadır.

Diğer taraftan, Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılmasına Dair 5 Ekim 1961 tarihli Lahey Sözleşmesi ile yabancı resmî belgelerin diplomasi veya konsolosluk temsilciliklerince onaylanması zorunluluğunun kaldırılması yoluna gidilmiştir. Ancak, bu Söz­leşme âkit devletlerden birinin ülkesinde düzenlenmiş olup da diğer bir âkit devlet ülkesinde kullanılacak olan resmi belgelere uygulanacaktır. Sözleşmeye taraf olmayan devletler açısın­dan, yabancı resmî belgelerin onaylanması sorununun, gerek devletlerarasındaki ikili ant­laşmalarla, gerekse de uluslararası diğer sözleşmelerle çözümlenmiş olması mümkündür.

Bundan başka, Suriyeli mültecilerin Ülkelerinde resmi makamlardan aldıkları belgeleri Türkiye'de kullanabilmeleri konusunda, Suriye'nin 1961 tarihli Lahey Sözleşmesine taraf olup olmadığı, taraf değilse Türkiye ile aralarında ikili bir antlaşma bulunup bulunmadığı, böyle bir antlaşma da yok ise Türkiye ile birlikte başka bir uluslararası sözleşmeyi imzalayıp imzala­madıkları ve Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin hukuki statüleri, Türkiye ve Suriye'nin dış tem­silcilik seviyesindeki karşılıklı hallerinin ne şekilde olduğu gibi hususlarda Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden görüş talebinde bulunulmuş olup, 12.05.2016 tarihli ve 53597 sayılı cevabi yazıda;

Suriye'nin, Ülkemizin taraf olduğu Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf olmadığı, bu itibarla Suriye'de düzenlenmiş olup, Ülkemizde ibraz edilecek olan resmi belgelerin diplomasi veya konsolosluk temsilcilikleri tarafından onaylanması zorunluluğunun bulunduğu, bununla birlikte, Suriye'deki mevcut gelişmeler ne­deniyle anılan Ülkedeki temsilciliklerimizin faaliyetlerine geçici olarak ara verildiği ve bu se­beple, Noterlik Kanununun 192 nci maddesi uyarınca, söz konusu ülkedeki dış temsilciklerimiz tarafından noterlik işlemlerinin yürütülmesi imkanının bulunmadığı, diğer taraftan, Suriye ile Ülkemiz arasında 09.04.2009 tarihinde, ‘Türkiye Cumhuriyeti ve Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticarî Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının’ imzalandığı, bahse konu Anlaşmanın ‘Belgelerin Geçerliliği’ başlığını taşıyan 12 nci maddesinde; ‘I- Âkit Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler diğer Âkit Tarafın bir adlî, makamı önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacaktır. 2. Âkit Taraflardan birinin resmî makamlarınca düzenlenen belgeler, diğer Akit Taraf ülkesindeki, resmi belgelerle aynı güce sahip olacaktır. ’ hükmünün yer aldığı, bununla birlikte, söz konusu anlaşmanın yürürlüğüne ilişkin olarak Dışişleri Bakanlığından alınan bilâ tarihli ve 87016113- 019.00- 2013/205798 sayılı yazıda, anlaşmanın onaylama işlemlerinin karşı tarafa bildirilmesinin ardından ilgili maddeleri uyarınca 20.10.2011 tarihînde yürürlüğe girdiği, anlaşmaların yürürlüğe giriş tarihlerinin tespitine yönelik olarak 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi çerçe­vesinde Bakanlar Kurulu Kararnamesi çıkarılması için gerekli sürecin başlatıldığının bildirildiği, ayrıca 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında yer alan, ‘Bir milletlerarası andlaşma yukarıdaki fıkrada söz konusu yürürlük tarihînin tespitine dair kararnamede belirtilen yürürlüğe giriş tarihinde kanun kuvvetini kazanır. ’ hükmüne dikkat çekildiği ve yine Dışişleri Bakanlığının 28.04.2016 tarihli ve 87016113-40Ö.18.03-2016/1Ö852213 sayılı yazısı ile eklerinde, Suriye'deki mevcut durum nedeniyle Suriye vatandaşlarının Ülkemizde yaptırmak istedikleri işlemlerde, ilgili Suriye yetkili makamlarından aldıkları belgelerin tasdiki hususunda karşılaştıkları zorluklar nedeniyle başvuran vatandaşlarımızın Suriye'nin hâlen faal olan İs­tanbul Başkonsolosluğuna yönlendirildiğini ve Suriye ile Ülkemiz arasında 09.04.2009 tarihinde imzalanan ‘Türkiye Cumhuriyeti ve Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının’ yürürlüğe giriş tarihinin tespitine yönelik Bakanlar Kurulu Kararnamesi çıkartılması için başlatılan sürecin henüz sonuçlandırılmadığının bildirildiği belirtilmiştir. ” denilmektedir.

10- e-apostille uygulamasına geçen devletler:

a)Moldova Cumhuriyeti:

Birliğimize gönderilen Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 08.05.2015 tarih ve 6673 ile Dışişleri Bakanlığının 06.03.2015 tarih ve 7553879 sayılı yazılarıyla;

□        Moldova Büyükelçiliği'nin Notası'na atfen Moldova e-apostil uygulamasının bazı ma

kamlarımızca bilinmemesi nedeniyle ülkemizdeki Moldova vatandaşlarının sorun yaşadıkları, Moldova Cumhuriyeti’nde 1 Ekim 2013 tarihinden itibaren yalnızca dijital imzalı e- apostil uygulamasına geçildiği, bu uygulamanın belgenin elektronik imzalı apostilli kısmı ve apostile konu asıl belgenin kopyasını içeren pdf formatından oluşacağı, anılan belgenin biri apostil kodu ve diğeri güvenlik kodu olmak üzere iki ayrı koda sahip olacağı, ayrıca bu kodların “www.apostila.gov.md” internet adresi üzerinden doğruluğunun teyit edilebileceği ve aynı zamanda pdf formatında aktarılabileceği,

Bildirilmiş ve bu Ülkeye ait e-apostil uygulamasının bir örneği de yazı ekinde gönde­rilmiştir. Bu sebeple, Moldova Cumhuriyeti’nde düzenlenmiş bir belgenin tasdik (apostil) şer­hinin, (Ek 1)’de yer alan dijital imzalı e-apostil uygulamasına uygun şekilde aranması gerek­mektedir.

b)Kolombiya Cumhuriyeti:

Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü 27.05.2015 tarihli ve 7912525 sayılı yazısıyla; “Kolombiya'nın Ankara Büyükelçiliğinden alınan ve bir örneği ilişikte sunulan Nota'da, e-Apostil uygulamaları çerçevesinde Kolombiya Dışişleri Bakanlığınca ekte takdim kılınan apostil tasdik şerhi çıktılarının kullanılmaya başlanacağı ve tasdike konu belgelere iliştirileceği’’ bildirilmiş ve bu Ülkeye ait e-apostil uygulamasının bir örneği de yazı ekinde gönderilmiştir.

Bu sebeple, Kolombiya Cumhuriyeti’nde düzenlenmiş bir belgenin tasdik (apostil) şerhinin, (Ek 2)’de yer alan dijital imzalı e-apostil uygulamasına uygun şekilde aranması ge­rekmektedir.

c)Dominik Cumhuriyeti:

Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğünden Birliğimize gönderilen 04.03.2024 gün ve 37627213 sayılı yazıyla “Dominik Cumhuriyeti'nin Ankara Büyükelçiliğinden alınan Nota'da, anılan ülkenin 8 Kasım 2019 tarih ve 005-2019 sayılı Kararına atıfla, Dominik Cumhuriyeti'nin 3 Ağustos 2020 tarihi itibarıyla e-Apostil uygulamasına geçtiği” bildirilmiş ve bu Ülkeye ait e-apostil uygulamasının bir örneği de yazı ekinde gönderilmiştir.

Bu sebeple, Dominik Cumhuriyeti’nde düzenlenmiş bir belgenin tasdik (apostil) şerhinin, (Ek 3)’de yer alan dijital imzalı e-apostil uygulamasına uygun şekilde aranması gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Saygılarımla,

Dursun CİN

Başkan

BU GENELGE İLE İLGİLİ YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN GENELGE VE GENEL YAZILAR:

10.07.1978 (17), 20.09.1984 – (39), 18.12.1985 – (101), 10.09.1987 – (62),
18.05.1990 – (33), 27.07.1990 – (51), 01.12.1994 – (79), 07.01.2010 – (5) sayılı genelgeler,
26.02.2004-H (31), 05.06.2015-H (48), 12.06.2015-H (51), 20.07.2016-H (64),
27.12.2007-H (152), sayılı genel yazılar, Yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlükten kaldırılan genelge ve genel yazılara, TNB internet sayfasında yer alan “YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN GENELGE VE GENEL YAZILAR” bölümünden ulaşılabilir.

 

 

 

 

 

15/10/2019 H. Danışmanlık Personeli : F.KORKMAZ

15/10/2019 Hukuki Danışman        : Ş.ARTAR

15/10/2019 Genel Sekreter Yard.        : B.EMEL

15/10/2019 Genel Sekreter        : İ. GÜL

 

Ekler için tıklayınız.

 

 

---