NOTERLİK GİDERLERİ

NELERİ GİDERE İŞLEYEBİLİRİZ:

A) Bu sorunun cevabı asıl olarak GVK 68. maddede düzenlenmiştir. Aşağıda bu maddeyi inceleyeceğiz.

B) Bu bölümde muvazene defterine yıl içerisinde işleyeceğimiz giderlerden bahsediyoruz. Yıllık gelir vergisi beyannamesini tanzim ederken “indirilebilecek giderler” başlığında ele alınacak giderler burada değil GVK 89. maddede ele alınmıştır.

C) Gider faturalarındaki KDV’nin mahsup edilebilmesi için ayrılmış olması gerekmektedir. “KDV dahil” şeklinde düzenlenmiş gider faturalarındaki KDV, mahsuba konu edilememektedir.(*) Bu nedenle, fatura alırken KDV’nin ayrılmış olmasına dikkat edilmelidir.          

(*) Ancak bu kuralın bazı istisnaları vardır. KDV nin mahsubu ile ilgili olarak                           KDV kanunu’nun 34.maddesi şu şekildedir;

Madde 34-

1.Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait Katma Değer Vergisi, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.

2.Katma Değer Vergisinin fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesine  gerek görülmeyen işlemlerde vergi indiriminin nasıl belgelendirileceği Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit olunur. (Bu konu aşağıda “KDV 34. madde” başlığı altında daha de-taylı irdelenecektir)

1-) GVK m.68

Bu maddede kazanca esas olmak üzere, bildirilecek (aylık olarak işlediğimiz)gider-ler düzenlenmiştir.

1. Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir  Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgahı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.)

Bu hükme göre hasılattan indirilebilecek giderlere örnekler:

a- Kira bedeli.

b- Isınma ve aydınlanma (elektrik, su, yakıt, bina aidat) giderleri.

c- Telefon (GSM yada sabit) ve internet kullanım bedelleri. (Telefon faturaları ölçülü olmalı ve yapılan görüşmeler iş ile ilgili olmalıdır. Ayrıca faturanın haberleşme ücreti ve bunun KDV’si işlenebilmektedir. Faturadaki ÖİV ve diğer kalemler gidere işlenemez.)

d- Sarf malzemeleri (toner, kağıt, temizlik malzemeleri vb)

e- Kiralananın işletme giderleri (kiradan düşülmemiş olmak kaydı ile)(örn:boya, badana, tadilat, tamirat vb)

f- Bilgisayar, yazıcılar, fotokopi makineleri, klima gibi eşyaların bakım onarım giderleri.

2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate(barınma) giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27 nci maddede yazılı giyim giderleri.

Bu hükme göre hasılattan indirilebilecek giderlere örnekler:

a-   Personel ücretleri, ikramiyeler ve SGK primi ödemeleri.

b- Hizmet sözleşmesinde bulunmak kaydı ile iş saatleri içerisindeki yemek giderleri ile yan ödemeler (yakacak yardımı, giyim yardımı vs)

3. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).

“Genel kurul, toplantı ve seminer vs gibi sebepler ile yapılan seyahatlerin süre ve miktar olarak ölçülü masrafları. Örnek: otobüs bileti, otel ve yemek faturası gibi.

4. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı kanunun 328. maddesine göre hesaplanacak  zararlar dahil).                                         Burada bahsedilen; Noterlik dairesinde kullanılabilecek nitelikte ve  gereklilikte  bulunan eşya ve alet edevattan amortismana tabi olanların amortismanlarıdır. Örneğin: Taşıt aracı, bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, faks cihazı, fotokopi makinesi, klima, buzdolabı, su soğutucu cihazlar gibi eşyalardan, bedeli amortisman sınırını aşanlar veya yasa gereği bedeline bakılmaksızın amortismana tabi tutulması gerekenler için ayrılacak  amortismanlar.

5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.

a- Kasko ve Zorunlu mali mesuliyet sigorta primleri (ödenmiş olmak şartı ile) gidere işlenebilir. Ancak burada bir hususiyet vardır ki bu primler 12 aya bölünmek sureti ile gidere işlenebilir.

b- Taşıtın bakım tamir giderleri.

c- Lastik bedeli (Bedel itibarı ile amortisman sınırını geçerse amortismana tabi tutulmalı)

d- Taşıtın yakıt giderleri.( Fatura şart değildir, pompada kesilen fiş de yeterlidir.)

f- Noterliğin bulunduğu yerleşim biriminde, ikamet ettiğiniz yer ile Noterlik dairesi arasında, bir ay içerisinde, işe geliş gidişin gerektirdiği ölçüde yakıt giderinin gidere işlenmesi, fazlasının işlenmemesi gerekir.

         6. Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.

7. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.

(Burada amortismana tabi olup olmama konusu ayrıca irdelenmeli, usulüne uygun işlenmelidir.)

a- Bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, faks cihazı, fotokopi makinesi, klima, buzdolabı, su soğutucu cihazlar.

b- Mobilya ve benzeri malzemeler.

8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.

9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.

Mesleğin ifa edildiği işyeri ile ilgili olmalıdır.

10.Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.                                                                                                                 Örn: İhbar tazminatı. (Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.)

2-) GVK (m:89) Bu maddede indirilecek giderler düzenlenmiştir.

Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir. İndirim uygulanarak zararın arttırılması ya da zarar yaratılması söz konusu olamaz.; (Zarar varsa indirim söz konusu edilemez)  Burada  anlatılmak istenen şudur, eğer beyannamenizde zarar çıkmış ise,  artık yıllık gelir vergisinin  “indirilecek giderler” bölümüne herhangi bir gider işlemeyiniz. “indirilecek giderler” den bahsetmek için,  bu indirimin yapılabileceği bir gelir olmalıdır.

* Bu konu Gelir Vergisi Kanunu 89.maddede düzenlenmiş olup aşağıda Noterler için en çok uygulama alanı bulan başlıklar incelenmiştir. Aşağıdakilere ilave olarak sakatlık indirimi, bağışlar ile ilgili indirimler ve diğer indirim konularında yasanın ilgili maddesini irdeleyiniz.

A-BİREYSEL EMEKLİLİK SİGORTA PRİMLERİ’ nin indirim konusu edilmesi artık mümkün değildir. %25 lik devlet katkısı nedeni ile kaldırılmıştır.

B-Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık,  engellilik , analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri. (Sigortanın Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla)(eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim kendi gelirlerinden indirilir)

C-Beyan edilen gelirin %10 unu aşmamak kaydı ve Türkiye’de vergi mükellefi olan gerçek ya da tüzel kişilerden alınan belgeler ile tevsik edilmesi şartı ile kendisi eş ya da küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık giderleri. (Eş tarafından beyan edilmemiş olmak koşulu ile  beyan edilebilir.)

D-Emeklilerin yıl içinde ödenen sosyal destek primleri. (89. maddede sayılmamış olmasına rağmen emekli olmamış Noterin kendisi için ödediği sosyal güvenlik primi de indirilecek gider olarak da indirilebilir)**

** Emekli olmuş Noterin kendisi için ödediği sosyal güvenlik destek priminin “indirilecek gider” olarak değerlendirilmelidir kanaatindeyim. Yasanın 68/8. maddesinde; “Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları…” “hasılattan indirilecek gider” olarak zikredilmiştir. Ancak buradaki “emeklilik aidatı” esasen mükellefin emekli oluncaya kadar ödediği primdir. SGDP ise emekli mükellefin, emekli olmaya yönelik olarak ödediği bir prim değildir. Emekli mükellefin, çalışmaya devam etmesi halinde, sisteme destek mahiyetinde ödediği bir primdir.(bu görüş kişisel görüşüm ve kendi uygulamamdır) Her iki primi de (SGDP ve SGP) yıl içinde muvazeneye işlemek sureti ile gidere işlemeyi savunan ve bu şekilde uygulayan meslektaşlarımız da mevcuttur. “İndirilecek Gider” olarak uygulamak benim şahsi görüşümdür. Meslektaşlarım, bu konuyu, kendi tercihlerine göre uygulamalıdır.

SATIN ALINAN ARAÇ İÇİN KULLANILAN KREDİ FAİZİ MESELESİ:

Son yıllarda yaygın olarak kullanılan banka kredisiyle taşıt satın alma durumunda kredi için ödenen faizlerin nasıl giderleştirileceği önem kazanmıştır. 163 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 1 no.lu bendinde, “Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmekte; işletme dönemine ait olanların ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması, mümkün bulunmaktadır.” açıklaması yapılmıştır.

334 Seri No.lu Vergi Usul Genel Tebliği’nin III numaralı bölümünde “163 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz giderleri ile yurt dışından döviz kredisi ile sabit kıymet ithal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının, aktifleştirme tarihine kadar olan kısmının maliyete intikal ettirilmesi, aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise seçimlik hak olarak doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması gerektiği açıklanmış bulunmaktadır.” denilerek 163 no.lu Tebliğ’deki açıklamaların geçerli olduğu belirtilmiş, sadece devamında lehe oluşan kur farklarıyla ilgili ekleme yapılmıştır.

Maliye Bakanlığı’nın 20.02.1994 tarihli ve 3296 sayılı Özelgesi’nde, “vasıtanın iktisap edildiği döneme ait faizler amortismana tabi tutulacak maliyete katılacak, sonraki dönem faizleri istenirse doğrudan gider yazılabilecektir.” açıklaması yapılmıştır.

Dolayısıyla taşıtın alımı için yapılan faiz giderlerinin, taşıtın alındığı yılın sonuna kadar olan kısmı taşıtın maliyetine eklenecek, artan kısım sonraki yıllarda mükellefin tercihine bağlı olarak istenirse maliyete eklenecek, istenirse gidere kaydedilecektir.

Kredilerin faizi ile birlikte ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisi ve kaynak kullanımını destekleme fonu, gerçek mahiyetiyle faizle birlikte bankalar tarafından müşterilerine yansıtılmaktadır. Dolayısıyla faizle birlikte ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisi ve kaynak kullanımını desteleme fonlarının Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/6. maddesi kapsamındaki vergi ve harç gideri değil, faiz gibi finansman gideri olduğunun kabulü gerekir.

 

BİNEK ARACIN DEMİRBAŞA İŞLENMESİ VE ARAÇ İLE İLGİLİ MASRAFLAR

?Öncelikle belirtmeliyim ki; işletmeye kaydedilmeyen (yani demirbaşa işlemediğiniz) araç ile ilgili giderleri, gidere işlememiz mümkün değildir.(Bu kural diğer bazı mallar için de geçerlidir. örnek: cep telefonu, bilgisayar, yazıcı, fotokopi makinesi gibi).

?Araç faturası 3 kalemden oluşur;

A. BEDEL     B. ÖTV    C. KDV

A. BEDEL: Aracın bedelini amortismana tabi tutacağız. İlgili yasal düzenlemeler uyarınca aracın amortisman süresi 5 yıldır. Bu durumda bedeli 5’e böleceğiz. Bulduğumuz rakamı da 12 ye böleceğiz.. Böylece aylık olarak düşeceğimiz amortisman meblağını bulacağız. Burada dikkat edeceğimiz husus şudur; (Kıst amortisman) Eğer aracı yılın ilk ayı yani Ocak ayında değil de, örneğin Nisan ayında almışsak doğal olarak 1. yıl için amortismana işleyeceğimiz bedelin tutarı 1/5 olmayacaktır. Bu durumda 1. yıl eksik kalan ay kadar meblağı 5. yıla isabet eden meblağa ekleyip bulduğumuz meblağı 12 ye bölerek 5. yılın aylık amortisman meblağını buluruz. (Muvazene defterinde amortisman satırına işleyeceğiz.)

B. ÖTV: meblağını bir seferde gider olarak muvazene defterindeki -DEMİRBAŞ- satırına işleriz. (Bedel ile birlikte amortismana tabi tutulması da mümkündür.)                                             C. KDV: Araç faturasındaki KDV tutarı, KDV beyannamesinde indirim konusu edilemez. (Bkz KDV Kanunu m.30/b) KDV meblağını da bir seferde gider olarak muvazene defterindeki “DEMİRBAŞ”satırına işleriz.(KDVnin bedel ile birlikte amortismana tabi tutulması mümkündür).                                                                                 *Aracın Amortisman Süresi Bitmeden Satılması Durumu:

-Satış bedeli üzerinden serbest meslek makbuzu keseceğiz. (Satış bedeli, aracın kasko değerinin % 10 undan düşük olmamalıdır diye düşünüyorum-bu hususu irdeleyiniz) Serbest meslek makbuzunda  %1 oranında KDV hesaplayacağız. Tahsil ettiğimiz bu KDV meblağını o ayki KDV beyannamemizde gösterip ödeyeceğiz. (KDV oranı eşya devirlerinde ise %18 olarak uygulanır)

-Satış bedeli, geri kalan bedelden (geriye kalan amortisman tutarı) yüksek ise kar ettik, düşük ise zarar ettik demektir. Örn; 25.000 TL ye sattığımız aracın, henüz işlenmemiş 18.000 TL amortismanı var diyelim. Bu durumda 7.000 TL kar göstermek gerekir. Ya da 27.000 TL işlenmemiş amortisman bedeli var diyelim bu durmda da 2.000 TL zarar ettik demektir.

-Kar ise gelire, zarar ise gidere işleriz.          

      *Kar çıkması durumunda gelire işlemek şu şekilde yapılır:

NBS programında “vezne“ bölümünde sol tarafta “vezne işlemleri” başlığı altında 7. sırada bulunan ortak “hesap/gider girişler” tıklanınca açılan sayfada, “diğer gelirler” başlığını tıklayınız.. Açılan sayfada “noterlik dışı gelirler” satırının ilk penceresine gelirin türünü (örn; ….plakalı aracın satışından doğan kar) karşısına da kar meblağını yazınız. Bir alt satıra da (noterlik dışı gelir KDV) KDV rakamını giriniz. Kaydet butonu ile yaptığınız girişi kaydediniz.

       *Zarar çıkması durumunda gidere işlemek şu şekilde yapılır:

NBS programında “vezne“ bölümünde” gider girişi” bölümüne, giderlerimizi işlediğimiz gibi işleriz. (açıklama satırına “……. Plaka sayılı aracın satışından doğan zarar” şeklinde kayıt düşmek uygun olacaktır) Kaydet butonu ile yaptığımız girişi kaydederiz.

*Aracın Amortisman Süresi Bittikten Sonra Satılması Durumu:

Satış bedeli üzerinden fatura kesip (KDV si %1) gelir olarak beyan edeceğiz.(satış bedelinin tamamı kardır) KDV sini de o ay ki KDV beyannamemizde beyan edeceğiz. (bnz sayfa 9)

** Bu konu ile bağlantılı olarak zikretmemiz gereken bir konu da; serbest meslek makbuzu bastırma konusudur. Bağlı olunan vergi dairesinden izin alarak anlaşmalı matbaalarda bastırabilirsiniz. Atanma durumunda ise koçanı iptal ettirip (Kullanılmış sayfaları 5 yıl saklamak kaydı ile) atanılan yerde tekrar aynı şekilde bastırmak  gerekmektedir.(vergi dairesine beyan etmek şartı ile tayin olunan yerde kullanmaya devam edebilirsiniz-Bu durumda smm nda yer alan adres ve vergi dairesi bilgilerini düzeltmek gerekir)

 

Satılan aracın bedeli ve KDV’sinin muhasebeleştirilmesi:

** NBS programında nasıl işleneceği “Muvazene” bölümünde anlatılmış olup KDV beyannamesi yönü de 9. Sayfada belirtilmiştir.

**Eğer örneğin 3. yılın 5. ayında tayin olduk ise; Bu durumda demirbaş defterine aracın karşısına “…… Noterliğine devredilmiştir” şeklinde şerh düşüp, yeni yerimizde demirbaş defterine “….. Noterliğinden devir” diye belirterek kaydedip, amortisman düşmeye kaldığımız yerden devam edeceğiz.

**Alınan araç ikinci el ise; Bu durumda satış sözleşmesinde belirtilen beyan değeri üzerinden amortismana tabi tutarız.

– aracımızı satarken de bu husus geçerli,  yani satış senedindeki beyan değerini esas alırız.(kasko değerinden farklı bir meblağ ise)

**Meslektaşlarıma tavsiyem araç aldıklarında, uygulamalarını tablo haline getirip aracın faturası ile birlikte dosyalamalarıdır. Ekte bir tablo örneği görebilirsiniz.(syf 27) Böylece bir inceleme konusu olduğunda kolayca izah  etme  şansımız olur.

AMORTİSMAN ÖRNEKLERİ:

1) 2010 Temmuz ayında 6.000 TL bedelle bir araç aldık. 1.080 TL KDV ve 2.100 TL ÖTV ödedik;

1.yol; Fatura bedeli olan 9180 TL / 5 = 1836 TL yıllık amortisman tutarı

                              1836 TL/12 =   153 TL aylık amortisman tutarı

2010 yılında her ay 153 TL 2011,2012,2013 yıllarında da aylık 153 TL amortisman işleriz..

2014 yılında ise 153 x 6 =918 (2010 yılında yazamadığımız 6 aylık kıst amortisman tutarı.)

918 + 1836 = 2754 TL   =   2014 yılına kalan meblağ;

2754 / 12 = 229,50 TL 2014 yılında aylık olarak işleyeceğimiz amotisman tutarı.

2.yol; Aynı örnekte KDV ve ÖTV ni direk gidere işlemeyi tercih etmiş olalım.

6000/  5 = 1200 yıllık amortisman tutarı

1200/12 =   100 aylık amortisman tutarı

Bu durumda; 2010,2011,2012,2013 yıllarında her ay 100 TL ‘nı amortismana işleriz.

2014 de ise 1200 + 600 = 1800 / 12 =150 TL  =   2014 de aylık işleyeceğimiz  amortisman  tutarı

2) Ancak, fiiliyatta aracımızı satarsak yeni araç alırız. Bu durumda da şöyle yapalım;

8.000 TL bedel ile almış olduğumuz aracı 10.000 + 100 (%1 KDV) = 10.100 TL’na sattık.

Satış tarihi itibarı ile düşülen amortisman 4.500 TL

Düşülemeyen amortisman 3.500 TL olsun

Satıştan elde edilen kar = 10.000 – 3.500 = 6.500 TL olur.

Yeni aldığınız aracı yukarıdaki açıklamalara uygun olarak muhasebeleştirin. Sattığınız araçtan kar ettiniz ise yine yukarıda izah edildiği şekilde karınızı muvazene defterine işleyerek “noterlik dışı gelir” olarak beyan edin, zarar ettiniz ise yine muvazene defterinde “diğer giderler” satırına işleyerek muhasebeleştirin.

SONUÇ:

1-İşletmelerinin aktifine binek otoyu dahil etmiş olan mükellefler, otoyu satın alırken ödemiş oldukları özel tüketim vergisi ve katma değer vergisini doğrudan gider yazabilecekleri gibi maliyete dahil edip amortisman yoluyla da giderleştirebilirler.

2-Binek oto için ödenen motorlu taşıtlar vergileri; mali açıdan kanunen kabul edilmeyen giderlerdendir, gider yazılamaz.

3-Binek oto için yapılan sigorta harcamaları; dönemsellik ilkesi de dikkate alınarak genel giderler kapsamında giderleştirilebilir. *Sigorta poliçesi (Kasko ve Mali Mesuliyet) için dikkat edilecek konu şudur; poliçe bedelini bir seferde değil 12 ye bölerek 12 ayda gidere işleyebilirsiniz. Bunun mantığı sigortanın 12 aylık bir dönem için yapılıyor olmasıdır.

4-Mevcut haliyle muayene harçları Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/6. Maddesi kapsamında gider kabul edilir.

5-Trafik para cezaları; Gelir Vergisi Kanunu 41/5. maddesi gereği kanunen kabul edilmeyen giderlerdendir, gider yazılmaz.

6-Taşıtın alımı için yapılan faiz giderlerinin; taşıtın alındığı yılın sonuna kadar olan kısmı taşıtın maliyetine eklenecek, sonraki yıllara sarkan kısım mükellefin tercihine bağlı olarak istenirse maliyete eklenecek, istenirse gider kaydedilebilecektir. (Öte yandan, söz konusu mükelleflerin otomobillerle ilgili kredi faizlerini, ilgili bulundukları yılda doğrudan gider yazma veya amortisman yoluyla itfa etme şeklindeki tercihlerini başlangıçta yapmaları gerekmektedir. Başlangıçta doğrudan gider yazma yolunun seçilmesi halinde, daha sonraki yıllarda bu tür giderlerin sabit kıymetin maliyetine eklenerek amortisman yoluyla itfa edilmesi veya daha önce amortisman yoluyla itfa edilmekte iken sonradan doğrudan gider yazma yoluna gidilmesine kanunen imkan bulunmamaktadır.)

7-Bakım onarım ve benzin giderleri; Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/5. maddesi kapsamında gider olarak indirilebilir. Ancak genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler maliyete dahil edilip amortisman uygulanır.

8-Binek otolara % 20 amortisman oranı üzerinden 5 yıl süreyle amortisman uygulanır. Binek otonun alındığı yıl için ise kıst amortisman hesaplanır.(aşağıda açıklanmıştır)

9-Noterin 2. Aracı envantere işlemesi ve giderlerini, gider olarak muvazeneye işlemesi, müfettişler tarafından eleştirilmekte ve kabul edilmemektedir. Ki bu bence doğru bir yorumdur. (2. Aracın ancak personel sözleşmelerinde işe geliş ve gidiş için servis temini hükmü var ise, bu amaçla işlenebileceği kanaatindeyim)

---

DEMİRBAŞ EŞYA DEVİRLERİ

Noterler arasında en fazla ihtilafın kaynağı olması ve uygulama konusunda tereddütlere neden olması sebebi ile bu konuyu ayrı bir başlık altında ayrıca incelemekte yarar görüyorum.

A-Devire konu olacak-olmayacak eşyalar:

Uygulamada Noterlik dairesinde bulunan her şey eşya tespit listesine yazılarak raporlar bu şekilde hazırlanmaktadır. Bu aşamada yapılan en önemli yanlış, gayrı menkulün mütemmim cüz’ü mahiyetindeki eşyalar için değer tespit edilmesidir. Yerlere döşenen laminant parke, çelik kapı, duvar içine döşeli elektrik vs kabloları, sabit bölmeler, pimapen ve benzeri doğrama aksamı, lavabo, klozet vb binanın mütemmim cüzü haline gelmiş şeyler devire konu olmamalı. Bu konular mal sahibi ile kiracının arasında halledilecek konulardır. Bu mahiyetteki eşyaların devir listesine yazılmaması gerekir kanaatindeyim.

 

A-Düzenlenecek Serbest Meslek Makbuzu

Uygulamada değişik şekillerde makbuz düzenlendiği gözlemlenmektedir. En yaygın yapılan yanlış devredilen eşyaların tamamı için “devredilen demirbaş bedeli” açıklaması ile külli makbuz kesilmesidir. Bu şekilde makbuz düzenlemek mahsurludur. Zira bu durumda devre konu eşyanın tamamı amortismana konu edilmek zorunda kalınmaktadır. Şu iki şekilden birini tercih etmekte yarar vardır;

*SMM nun  tek tek devire konu eşyaların makbuz metnine yazılması ve değerlerinin (bedel ve KDV rakamları belirtilerek) ayrı ayrı belirtilmesi şeklinde,

*Ya da düzenlenecek SMM nun açıklama kısmına 1-“EKLİ EŞYA LİSTESİ UYARINCA DEVREDİLEN DEMİRBAŞ EŞYA BEDELİDİR” açıklaması yazılmalı. 2- Bedel ve KDV ayrı ayrı belirtilmeli, “KDV dahil”  şeklinde makbuz tanzim edilmemelidir. 3- SMM nun ekine devredilen eşyaların listesi (bedel ve KDV leri ayrı ayrı belirtilerek) düzenlenerek eklenmeli ve bu listeye başlık olarak “…..tarih ve ….. nolu SMM nun ekidir”  ibaresi konulmalıdır.

Bu şekilde makbuz düzenlenmesi devralana demirbaş eşyaları demirbaş defterine düzgün bir şekilde işlemek, amortismana tabi olmayanları doğrudan gidere işlemek ve amortismana tabi olanları da kolayca ayırıp amortismana tabi tutmak konusunda kolaylık sağlayacaktır.

 

A-ÖNERİLER:

-Devralınan demirbaşların, yeniden demirbaş defterine, devir bedelleri üzerinden kaydedileceği, amortisman sınırını aşanların amortismana tabi tutulması gerektiği unutulmamalı.

-Amortismana tabi tutulan eşyaların her biri için amortisman tablosu yaparak makbuzlarına eklemek ihmal edilmemeli. (yukarıdaki örnek tablolardan  yararlanabilirsiniz)

-Noterliğe önceki Noterler yada banka vb kurumlar tarafından bedelsiz terk edilen eşyaların demirbaş defterine kaydı sırasında “değer” sütununa “bedelsiz” ibaresi koymanın ve devirlerde listelere “bedelsiz” olarak işlemenin, en azından etik olarak şık bir davranış olacağı unutulmamalıdır.

 

A- DEVREDEN AÇISINDAN:

Devredilen eşyaların kar-zarar hesabı yapılmalı ve sonuca göre gerekli işlemeler yapılmalıdır(diğer çalışmalarda kar ve zararın nasıl işleneceği anlatılmıştır)

Ayrılınan Noterlikte bırakılan demirbaşlar için tahsil edilen kira meblağları-nın da NBS de “Noterlik Dışı Gelir” olarak beyan edileceği malumdur. Bu meb-lağlar için KDV tahsil edilmesi halinde, tahsil edilen KDV, KDV beyannamesin-de, aynen satışta olduğu gibi beyan edilecektir. Tek fark matrah sayfasında “diğer işlemler” bölümünde açtığımız satıra 503 yarine “550” kodunun seçilmesi olacaktır. Yani satıştan tahsil edilen KDV için 503, kiradan tahsil edilen KDV için 550 kodu seçilmelidir.  

Bu tablo bordro ve eklerini kendisi hazırlayan meslektaşlarıma örnek olarak hazırlanmıştır. Bilindiği gibi çalışanlar için aylık ücret bordrosu ve hesap pusulası hazırlanarak dosyalanmaktadır.

 

 

 

 

 

 

---

AŞAĞIDA DERLEDİĞİM MUHASEBEYİ İLGİLENDİREN BAZI MÜFETTİŞ TAVSİYE ÖRNEKLERİNİ MESLEKTAŞLARIMA FİKİR VERİCİ OLMASI İÇİN BURAYA ALDIM

 

 

Cilbent Grubu: İş Kağıtlarının İlgisiz Cilbende Takılması

3- Zaman zaman, A, B veya C cilbentlerine konacak iş kağıtlarının, ilgisiz yere yapıştırıldığı belirlenmiştir.(Örneğin, yediemin senediyle … taahhütnamenin ve yevmiye sayılı kefaletnamenin B cilbendi-      

ne , buna karşılık yevmiye sayılı kamulaştırma tebliğinin A cilbendine takıldığı)

* Noterlik Daireleri Arşiv Hizmetleri Hakkındaki Yönetmelik’in 9. maddesi gereğince, iş kağıtlarının özel cilbent gruplarına konulması, özellikle bilgisayar tarafından yazılan cilbent nev’inin, yapıştırma işlemi sırasında göz önünde bulundurulması, katip işlemlerinin zaman zaman denetlenmesi,

 

Cilbent: Sonlarının Onaylanmaması-Dillerin Mühürlenmemesi

4- Cilbentlerin sonlarının onaysız, dil ile iş kağıtlarının yapıştığı kısımların mühürsüz olduğu görülmüştür.

* Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 56/2. maddesi uyarınca, cilbentlerin sonlarının onaylanması, dil ile iş kağıtlarının yapıştığı kısımların noterlik mührü ile mühürlenmesi gerektiğinin hatırdan çıkarıl-maması, eksikliklerin en kısa sürede gide-rilmesi,

 

Yangından Korunma Malzemesi Bulundurmama- Düzen ve Tertibin Gözetilmemesi-

Sağlık Koşullarını Gözetmeme

1-Dairede yangından korunma malzemesi bulunmadığı,

* Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 59. maddesi gereğince, dairede her türlü tehlikelere karşı korun-ma tedbirlerinin, bu arada yangından korunma önlemlerinin alınması, yeterlisayı ve nitelikte malze-me bulundurulması,

2-İş hacmi itibariyle dar ve yetersiz, yazın sıcaktan durulması zor, iş sahiplerinin dik merdivenden çıkıp, inmeleri güç ikinci kat bir yerde hizmet verilmeye çalışıldığı görülmüştür.

* Aynı Yönetmelik’in 6. maddesi uyarınca, dairenin işlerin yoğunluğu göz önünde tutularak hizmetin ifasına elverişli ve sağlık koşulları bakımından da mahzur arz etmeyen, ilgililerin gelip gitmesi açı-sından zorluğu olmayan bir yere nakledilmesi, Dairenin resmi niteliği de göz önünde tutularak daha tertipli ve temiz şekilde bulundurulması,

 

87- MUVAZENE DEFTERİ

NOT: Muvazene defteri incelenirken gider belgeleri dikkatli bir şekilde tetkik edilmelidir.

Gayri safi gelir ve safi gelir arasında herhangi bir yüzdelik oran söz konusu değildir. Ancak bu iki kalem arasında açıklanması lazım gelen bir husus var ise bunun denetim raporunda açıklanması gerekmektedir. Gayri safi gelir ve safi gelir arasındaki izahı mümkün olmayan durumların belgeleri de (muvazene defterinin belirtilen ay ya da aylara ait fotokopisi) eklenilmek ve açık bir şekilde be-lirtilmek suretiyle ihbar edilmesi gerekir. Bunun haricinde %60-40 veya %50-50 oranlarındaki geli- rin ihbar edileceği gibi bir genel uygulama bulunmamaktadır.

 

Muvazene Defteri Tutmama

1-Muvazene Defterinin 2005 yılından bu yana tutulmadığı anlaşılmış, denetim sırasında gereğine

tevessül ettirilmiştir.

* Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 47/5 ve 50. maddeleri uyarınca, gelir ve giderlerin yevmiye defteri ve faturalarda bırakılmayarak mutlaka özel muvazene defterine kaydedilmesinin ihmal edilmemesi,

 

Muvazene Defteri: Giderleri Belgelememe-Gider Belgelerini Düzenli Sıralamama

2- a) Harcama belgelerinin dağınık bir şekilde muhafaza edildiği,

b) Bazı dönemlerde gider olarak gösterilen unsurların harcama belgelerinin ibraz edilemediği,bu cümleden;

2006 yılı Eylül ayında 282,31.- TL tutarında belge mevcutken 245,69.- TL fazlasıyla 528,00.- TL meblağın kırtasiye harcaması olarak gösterildiği, keza, 50,81.- TL yerine 32,56.- TL fazlasıyla 83,37.- TL meblağın katma değer vergisi beyannamesinde mahsup edildiği, 2007 yılı Nisan ayında 1.055,97.- TL tutarında belge mevcutken 831,63.- TL fazlasıyla 1.887,60.- TL meblağın değişik gider olarak yazıldığı, Saptanmıştır.

* Muvazene defterine gelirlerle giderlerin gerçeği yansıtacak şekilde yazılması ve belgeleri ile birlikte konulmasının usul ittihazı, Muvazene defterinin ilgili gider sütununa toplam olarak yazılan rakamın hangi tarihli alımlardan oluştuğunun, kolayca belirlenebilmesi bakımından, her birinin karşısına sıra numarası verilmiş belgelerin sıra numaralarının kaydedilmesi suretiyle, denetimde kolaylık sağlanması,

 

Muvazene Defteri: Gelir Gider Araştırması-Demirbaş ve Amortisman-Gider Belgelerinin

Karışık Şekilde Tutulması

3- Muvazene Defterinin gider sayfası ile bunun müstenidatı olan belgelerin ve katma değer vergisi

beyannameleri ile Yevmiye Defteri kayıtlarının tetkikinde;

Bilgisayar, bilgisayar masası gibi demirbaş niteliğinde olan eşyaların alınır alınmaz tüm bedellerinin

gider olarak yazıldığı, Aylık gider belgelerinin bir araya getirilmediği, ayrı fasıllara gider kaydedilenlerin, diğer fasıllara ait olanlarla karışık olarak bulundurulduğu, böylece denetim açısından güçlük yaratıldığı,

Anlaşılmış, denetim sırasında gereğine tevessül ettirilmiştir.

* 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 313. maddesi ile amortisman mevzuu olacak mallar nedeniyle ödenen paraların, aynı Yasa’nın 315. maddesi uyarınca, her yıl yalnızca ve en çok %20’sinin, alındıkları aya "gider olarak" kaydedilebileceğinin bilinmesi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 212. maddesi ile noterlerin tuttukları ve gelir gideri gösteren muvazene defterinin aynı Yasa’nın 210. maddesinde sayılan serbest meslek kazanç defteri olup, bunların da, Yasa’nın 182. maddesindeki bilanço esasına göre tutulan defterlerden sayılmadığının hatırda tutulması,

Muvazene Defterinin ilgili gider sütununa toplam olarak yazılan rakamın hangi tarihli alımlardan oluştuğunun, kolayca belirlenebilmesi bakımından, her birinin karşısına sıra numarası verilmiş belgelerin sıra numaralarının kaydedilmesi suretiyle, denetimde kolaylık sağlanması,

TNB’ nin 22/2/1999 Hukuk: 2129 sayılı Yazıları ile 2000/30 sayılı Genelgesi uyarınca, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 30. maddesinin (b) bendinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağının hükme bağlandığı, Diğer taraftan, Kanunun 58. Mad-desinde, mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile mükel-lefçe indirilebilecek katma değer vergisinin gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı hükme bağlanmakta, ancak indirilmeyen katma değer vergisinin gider olarak göz önüne alınacağı konusunda Kanunda da bir hüküm bulunmadığı, Bu hükme göre, noter-liklerce iktisap edilen binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılması söz konusu olmayıp, indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi otonun maliyetine ilave edilerek amortisman ayırmak suretiyle gider kaydedilebileceği gibi, ilgili dönemde Gelir Vergisi Kanunu'nun 68/10. maddesine göre gider olarak da dikkate alınabileceği,

Amortismana tabi olmayan mallarla ilgili katma değer vergilerinin tutarlarının Muvazene Defterin-deki gider sütunu karşısında ayrıca gösterilmesi, giderlerin katma değer vergisi dışındaki tutarlar olarak kaydedilmesi suretiyle aylık katma değer vergisi beyannamelerinde mahsup edilen katma değer vergisi tutarının tespitinde güçlük yaratılmaması,

 

Muvazene Defteri: Tayin Edilen Noterin Defteri Alıp Götürmesi

5- ... yıllarında kullanılan ve başka yere atanan noterin bu devreye ait muvazene defterini alıp götürmesi sebebiyle, denetime başlandığında yevmiye defteri kayıtları ile söz konusu defter kayıtlarının karşılaştırıl-ması mümkün olmamış, teftiş sırasında irtibat kurularak bahsi geçen defter getirtilip bu karşılaştırma ancak o zaman yapılabilmiştir.

* Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 47. maddesi gereğince tutulmakta olan ve 50. Maddeye göre dü-zenlenen muvazene defterinin, noterin şahsına değil, noterlik dairesine ait olduğu göz önünde bu-lundurularak defterin nakil sebebi ile de olsa başka yer noterliklerine götürülemeyeceğinin,TNB’ nin 1991/38 sayılı Genelgesi’nde bahsedildiği üzere, çekilen fotokopilerin noterlikte bırakılıp, defter aslı-nın vergi mükellefi olan noterde kalabileceğinin, Bilinmesi,

 

Muvazene Defteri: -Gider gösterilmeyecek kalemler

6- Muvazene defteri ile harcama belgelerinin incelenmesinde, Noterin kendisi için yaptırmış olduğu şahıs sigortası primlerinin tamamının gelir vergisi matrahından indirildiği,

Ezcümle;

a) 2001 yılında gelir vergisi matrahından düşülebilecek azami tutarı gösteren aynı yılın ikinci yarısı

için geçerli yıllık brüt asgari ücret tutarı olan 2.015.280.000 liranın üzerindeki 5.598.030.300 lira,

b) 2002 yılında gelir vergisi matrahından düşülebilecek azami tutarı gösteren aynı yılın ikinci yarısı

için geçerli yıllık brüt asgari ücret tutarı olan 3.010.500.000 liranın üzerindeki 2.359.587.000

lira, Prim ödemesinin yasaya aykırı şekilde gider gösterildiği,

Tespit edilmiş, ilgilinin 2001 yılı gelir vergisi matrahından fazladan indirilen miktar için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 371. maddesinde yer alan pişmanlık hükümleri çerçevesinde Vergi Dairesine ek beyanname vermesi sağlanmıştır.

* 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/1-1. maddesine göre, beyan edilen gelirin % 10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için % 5’ini) ve her bir kişi için asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak ve sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin ve prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilen hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarını, yıllık beyanname verilmesi sırasında bildirilecek gelirden indirilmesi imkanı tanındığının tatbikatta nazara alınması,

 

7 - Muvazene defteri ile harcama belgelerinin incelenmesinde;

a) Vergi Usul Kanunu’nun 229 ila mükerrer 242. maddelerinde tanımlanan fatura ve fatura yerine geçen vesikalarla tevsik edilmesi gereken bir kısım harcamaların (muhasebe ücreti, cam bedeli, daktilo ve hesap makinesi bakım ücreti, sürekli form kağıdı bedeli vb.) bu türden belgeler olmaksızın gelir vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alındığı,

b) Envantere kayıtlı herhangi bir binek otomobil bulunmadığı halde, yüksek miktarda benzin, yedek parça ve bakım onarım harcamasının masraf gösterildiği,

c) Gelir Vergisi Kanunu’nun mesleki giderleri düzenleyen 68. maddesinde sayılmayan türden çok sayıda ve yüksek tutarlı ilaç faturalarının gider olarak hasılattan indirildiği,

d) 25/12/2001 tarihinde iktisap edilen KDV hariç 1.462.660.000 lira değerindeki bilgisayar ile 28.08.2002 günü iktisap olunan KDV hariç 5.508.475.000 lira kıymetindeki bilgisayar, yazıcı ve teferruatının envantere dahil edilmediği gibi muvazene defterine doğrudan gider olarak kaydedildiği,

e) Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde sayılan giderler arasında yer almayan ve serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmaksızın şahsi kullanım ve tüketime yönelik olduğu kanaati uyandıran bir takım harca-maların (kol saati, lens, kuru temizleme, giyim, fotoğraf baskısı, otomatik çamaşır makinesi deterjanı, tekel maddeleri, seyahat bileti, parfüm, balık, video kamera kaseti vs) yasal deftere masraf olarak yansıtıldığı,

f) 2001 ve 2002 yıllarında ifa edilen Noterlik faaliyetinin niteliği ve kapsamı ile mütenasip olmayan ölçülerde kırtasiye malzemesi alımlarının olduğu ve bu malzemelere ilişkin harcamaların tamamının muvazene def-terine gider olarak yazıldığı, (ya da dairede bilgisayar kullanıldığı halde, 2000 ve 2001 yıllarında, noterlik iş hacmi ile mütenasip düşmeyecek miktarda görülen ve dairede varlığına rastlanmayan matbu iş kağıtları bastırıldığına ve kırtasiye malzemesi satın alındığına dair faturaların gider olarak gösterildiği,) Belirlenmiştir.

* 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 227.maddesinde yer alan,“Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir” kuralına uygun davranılması,

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinin 10. bendine göre, sadece envantere dahil olan binek otomobillerinin giderleri ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlarının serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak hasılattan indirilebileceğinin hatırdan çıkarılma-ması,

Gelir Vergisi Kanunu’nun mesleki giderleri düzenleyen 68. maddesinin 6. bendine göre, sadece mesleğin ifasına lüzumlu aletlerin, eczaların ve sair maddelerin tedariki için yapılan giderlerin masraf gösterilebileceğinin unutulmaması,

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 313. maddesine göre, amortismana tabi tutulmaksızın doğrudan gider yazılabilecek alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar için geçerli olan sınırın 2001 yılında 150.000.000 lira, 2002 yılında 250.000.000 lira olduğunun hatırlanması ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılan bu haddin ilanına ilişkin Maliye Bakanlığı tebliğlerinin titizlikle izlenmesi, keza doğrudan gider yazılabilecek sınırı aşan demirbaşların amortismana tabii tutulabilmesi için envan-tere kaydı gerektiğinin gözden ırak tutulmaması,

Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilebilecek giderlerin sayıldığı Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmayan şahsi kullanım ve tüketime yönelik harcamalara yer verilmediğinin tatbikatta nazara alınması, Kırtasiye malzemesi ile ilgili harcamalarda iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun varlığına karine teşkil edebilecek ya da şüphe uyandıran gider kayıtlarından kaçınılması,

 

Alınan kredi faizinin yıl içinde gider gösterildiği,

9-10/10/2000 tarihinde iktisap edilen 06 GGP 61 plakalı otomobile ilişkin olarak kullanılan bir yıl süreli taşıt kredisinden doğan faiz tutarının tamamının 2000 yılı kayıtlarına doğrudan gider olarak yazıldığı belirlenmiş-tir.

* 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 66. maddesi uyarınca serbest meslek erbabı sayılan noterlerin kazançlarının, aynı Yasa’nın 67. maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği, bu madde hük-müne göre, serbest meslek kazancının, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat-lerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğu, kredi faizlerinin vergi mevzuatı karşısındaki durumunu belirleyen 163 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Teb-liği’nde, yatırımların finansmanında (sabit kıymet iktisabında) kul-lanılan kredilere ilişkin faizlerden yatırım dönemine ait olanların yatırımın maliyetine ilave edile-ceği, işletme dönemine ait olanların ise ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılabileceği veya maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulabileceğinin açıklandığı, keza, Gelir Vergisi Kanunu’nun serbest meslek ka-zancına ilişkin hükümlerinde tahsilat esasının benimsenmesi ve Maliye Bakanlığınca yayımlanan Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde muhasebenin temel ilkeleri arasında sa-yılan “dönemsellik ilkesi” göz önünde bulundurulduğunda, kredi faizlerinin taşıtın iktisap edildiği yıl sonuna kadar ödenen kısmının taşıtın maliyetine ilave edilmesi gerektiği, daha sonraki yıllarda ödenecek kredi faizlerinin ise ödendiği yıllarda gider olarak dikkate alınabileceğinin uygulamada göz önünde bulundurulması,

 

Envantere kayıtlı olmayan ve harcama belgesi bulunmayan giderler;

10- a) 2002 yılı Haziran ayında diğer gider harcamalarına dayanak gösterilen belgeler arasında bulunan 11 /06/2002 -010206 tarih-sayılı ve KDV hariç 249.800.000 lira meblağlı, 20/06/2002- 010212 tarih-sayılı ve KDV hariç 248.200.000 lira meblağlı, 27/06/2002-010215 tarih-sayılı ve KDV hariç 249.900.000 lira meb-lağlı, 28/06/2002-010216 tarih-sayılı ve KDV hariç 248.200.000 lira meblağlı, 29/06/2002-010217 tarih-sayılı ve KDV hariç 218.400.000 lira meblağlı faturalar ile yapılan bilgisayar malzemeleri alımının incelen-mesinde, fatura muhteviyatı malzemelerin iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz ettiği ve tamamının envantere kayıtlı olmayan ve dairede varlığına rastlanmayan bir bilgisayara ait olduğu beyan edildiği halde, KDV hariç toplam 1.214.500.000 lira miktarın amortismana tabi tutulmaksızın doğrudan gider kaydedildiği,

b) 2002 yılı Ağustos ayında KDV hariç 3.135.480.000 lira kırtasiye masrafı gösterildiği halde, 06/08/2002-51224 tarih-sayılı ve KDV hariç 219.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426137 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426138 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08 /2002-426139 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426140 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426141 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 2708/2002-426142 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426143 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı, 27/08/2002-426144 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meb-lağlı, 27/08/2002-426145 tarih-sayılı ve KDV hariç 254.000.000 lira meblağlı faturalar olmak üzere KDV hariç toplam 2.505.000.000 lira tutarında dayanak belge bulunduğu, bu veçhile 630.480.000 lira tutarındaki miktarın harcama belgesi bulunmaksızın gider olarak gösterildiği, Belirlenmiştir.

* 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 313. maddesi gereğince, amortismana tabi tutulmaksızın  doğru-dan gider yazılabilecek demirbaşlarla ilgili haddin iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden sabit kıymetlerde topluca dikkate alınacağı ve alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar için geçerli sınırın 2002 yılında 250.000.000 lira olduğunun hatırlanarak, her yıl yeniden değerleme oranında artırılan bu haddin ilanına ilişkin Maliye Bakanlığı tebliğlerinin titizlikle izlenmesi, Muvazene defte-rine gelirlerle giderlerin gerçeği yansıtacak şekilde belgeleri ile birlikte konulması ve yazılmasının ve alınan ilgili belgelerin özel kartonunda saklanmasının usul ittihazı,

 

Muvazene Defteri: Amortismana Tabi Malların Tüm Bedellerini Hemen Gider Yazma

11- Muvazene defteri ile harcama belgelerinin tetkiki kapsamında;

Miktar ve bedel itibariyle amortismana tabii tutulması gereken bazı demirbaş malzeme alımlarının

muvazene defterine doğrudan gider yazıldığı,

Bu cümleden;

- 31.01.2007 tarih ve 31536 nolu fatura ile alınan katma değer vergisi hariç 1.257,00.- TL ederindeki masa ve koltuk takımı,

- 17.05.2007 tarih ve 360400 nolu fatura ile alınan ve iktisadi ve teknik anlamda bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç toplam 1.715,04.- TL ederindeki masa ve koltuk takımı,

- 05.10.2007 tarih ve 018971 nolu fatura ile alınan katma değer vergisi hariç 1.461,86.- TL değerindeki

cep telefonu,

- 25.12.2006 tarih ve 207700 nolu faturayla alınan ve iktisadi ve teknik anlamda bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç toplam 1.539,78.- TL ederindeki bilgisayar malzemesi,

- 03.04.2007 tarih ve 207307 nolu, 24.04.2007 gün ve 21939 nolu, 27.04.2007 tarih ve 694262 nolu fatura-larla alınan ve iktisadi ve teknik anlamda bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç toplam 2.126,60.- TL ederindeki bilgisayar malzemesi,

- 21.05.2007 tarih ve 15354 nolu faturayla alınan ve iktisadi ve teknik anlamda bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç toplam 1.404,00.- TL ederindeki kamera sistemi,

- 12.07.2007 tarih ve 68784 nolu faturayla alınan katma değer vergisi hariç toplam 594,87.- TL ederindeki klima,

- 31.10.2007 tarih ve 10573 numaralı fatura ile iktisap edilen ve iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç 600,00.- TL bedelli tül perde ve güneşlik,

- 11.11.2007 tarih ve 058553 numaralı fatura ile iktisap edilen ve iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç 1.043,00.- TL bedelli sehpa, koltuk ve sandalye takımı,

- 12.11.2007 tarih ve 115713 numaralı fatura ile iktisap edilen ve iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden katma değer vergisi hariç 593,22.- TL bedelli masa ve koltuk takımı, Alımlarına ait ödemelerin, amortismana tabi tutulmadan doğrudan gider kaydedildiği belirlenmiştir.

* 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 313. maddesi gereğince, amortismana tabi tutulmaksızın doğru-dan gider yazılabilecek demirbaşlarla ilgili haddin iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden sabit kıymetlerde topluca dikkate alınacağı ve alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar için geçerli sınırın 2007 yılında 560,00.- TL olduğunun hatırlanarak her yıl yeniden değerleme oranında artırılan bu haddin ilanına ilişkin Maliye Bakanlığı tebliğlerinin titizlikle izlenmesi,

 

Muvazene Defteri: Toplama Hatası Sonucu Gelir Vergisi Matrahını Eksik Belirleme-

Rakamlar Üzerinde Silinti, Kazıntı Yapma

13- Muvazene defteri ile harcama belgelerinin tetkiki kapsamında;

a) Bazı toplama hataları sonucu gelir vergisi matrahının eksik belirlendiği, ezcümle;

- 2006 yılı Haziran ayı gayri safi gelir bölümü toplamının 30.849,80.- TL yerine 6,51.- TL noksanıyla

30,843,29.- TL,

- 2006 yılı Temmuz ayı (1-15) gider toplamının 12.068,31.- TL yerine 2.741,43.- TL fazlasıyla

14.809,74.- TL,

- 2006 yılı Eylül ayı gelir toplamının 34.862,14.- TL yerine 1.011,50.- TL eksiğiyle 33.850,64.-

TL,

- 2006 yılı Ekim ayı gelir toplamının 86.209,06.- TL yerine 1.505,50.- TL eksiğiyle 84.703,56.-

TL,

- 2006 yılı Kasım ayı gelir toplamının 47.570,76.- TL yerine 1.005,50.- TL eksiğiyle 46.565,26.-

TL,

- 2006 yılı Aralık ayı gelir toplamının 99.031,76.- TL yerine 1.005,50.- TL eksiğiyle 98.026,26.-

TL, Olarak deftere aktarıldığı,

b) Gelir ve giderler bölümünde gösterilen miktarların bir bölümünün çizilerek yerine yeni rakamlar

yazıldığı, Tespit olunmuştur.

* Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 46. maddesi uyarınca tutulması zorunlu defterlerden olan muvazene defterinin tanziminde daha titiz davranılarak, gelir ve gider bölümünde yer alan miktarların sıhhati konusunda tereddüt oluşturacak toplama hatası, silinti ve kazıntılardan

kaçınılması,

 

Muvazene Defteri: Giderleri Ait Olduğu Yıl İçinde Göstermeme

14- a) Noterin kendisi için yaptırmış olduğu hayat sigortası poliçesi için, 2004 yılı Aralık ayında ödenen 336,88.- TL tutarındaki meblağın, 2005 yılı gelir vergisi beyannamesinde mahsus bölümde matrahtan mahsup edildiği, b) Soğuk damga alımına ait 19.12.2005 tarih ve 124513 nolu faturaya ait toplam 540,00.- TL ödemenin, 2006 yılı Şubat ayında gider yazılarak ait bulunmadığı yılın gelir vergisi beyannamesinde kardan mahsup olunduğu, Belirlenmiş, gereğine tevessül olunmuştur.

* Yıllık beyan esası üzerine vergilendirme usulünü benimseyen 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun

66. maddesi uyarınca serbest meslek erbabı sayılan noterlerin kazançlarının, aynı Yasa’nın 67. Mad-desi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği, bu madde hükmüne göre, serbest meslek kazancı-nın, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğunun tatbikatta nazara alınması,

 

Ölüm yardımının gider olarak gösterildiği,

15- Muvazene defteri ve dayanağı belgelerin incelenmesinde; 2004 yılı Şubat, Mart, Nisan, Haziran, Tem-muz ve Ekim aylarında, 345.000.000 lira, 2005 yılı Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında toplam, 308.000.000 lira ölüm yardımının, 2004 yılı Şubat ve Eylül aylarında noterin çocuğuna ait okul aidatları olduğu belirtilen toplam, 1.173.000.000 lira, 2004 yılı Ağustos ayında katma değer vergisi ayrı olarak gösterilmeyen sağlık gideri faturasına ilişkin, 39.661.017 lira KDV, 2005 yılı Nisan ayında değişik giderler bölümünde fazla olarak toplanılan 60TL,Gider olarak gösterilip gelirden mahsup edildiği anlaşılmış, anılan giderler 2006 yılı Mart ayı gelirine ilave ettirilmiştir.

* Türkiye Noterler Birliği’nin, Hukuk – 19429 sayılı mütalaalarında da açıklandığı gibi serbest meslek faaliyetleri ile ilgili safi iradın tesbitine ilişkin mesleki giderler 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde düzenlenmiş olup, burada on fıkra halinde sayılan bu tür giderler, mesleki faaliyetin idamesi ve gereği olarak yapılan masrafları kapsamaktadır. Noterlerin, çocuklarının okul aidatları ve ölüm yardımı anlaşması gereğince yaptıkları yardımlar ise burada sayılan mesleki giderler arasında yer almadığı cihetle safi iradın tesbitinde gider olarak kaydedilemeyeceğinin, 2004/10 sayılı genelge-sinde de belirtildiği gibi personel için ödenen yemek bedelleri, kırtasiye, demirbaş alımı, demirbaş kirası için yapılan ödemelere ait Katma Değer Vergisi ise düzenlenen fatura veya gider belgesi olarak kabul edilen perakende satış ve yazar kasa fişlerinde ayrıca gösterilmesi halinde indirim konusu yapılabileceği, bunun haricinde iç yüzde ile hesaplanan kalemler hariç, belge üzerinde miktar olarak gösterilmeyen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılması mümkün bulunmadığı-nın hatırda tutulması,

 

Noter Katipleri: Ücret Artışları İçin Ek Sözleşme Yapmama

1- Noter katipleri ile 2002 yılında, yapılan sözleşmelerde yazılı ücretlerde önemli değişikliklerin olduğu maaş bordrolarının tetkikinden anlaşılmasına rağmen, bu hususun ayrıca yazılı sözleşmeye bağlanmadığı müşahede edilmiştir.

* TNB’ nin 1979/22 sayılı Genelgesi’nde bahsedilen ve Noterlik Kanunu’nun 45 ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 12 ve sonrası maddeleri gereğince; hizmet münasebetinin devam ettiği süre içinde ücrette vaki olacak değişikliklerin de yazılı sözleşmeye bağlanması ve ödenen ücret miktarının sicil defterine işlenmesi

 

Noter Personeli: Sözleşme Değişikliklerini Yazılı Hale Getirmeme

2- Personel ile 2003 yılında sözleşme yapıldıktan sonraki değişiklikler için yeni sözleşme yapılmadığı belirlenmiştir.

* Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 12. maddesi gereğince, değişikliklerin de yazılı hale getirilmesi

ve bir notere onaylattırılması, bir örneğinin de odaya gönderilmesinin ihmal olunmaması,

 

Tercümanların yeminin başkatip tarafından yapılması

11- Bir kısım tercümanların yeminlerinin başkatip tarafından yaptırıldığı, beyan ve müşahede edilmiştir.

* Noterlik Yasası Yönetmeliğinin 96/3. maddesi uyarınca, tercümanlara ait yemin tutanaklarının

noter tarafından tanzim edilmesi gerektiğinin hatırlanması,

 

Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar hakkında Vekaletname düzenlenemeyecek konular

16... sayılı işlemlerde; Nişanlanma (MK.m118) ve Nişanı bozma hakkı (MK.119vd.), Evlenme (MK.m124), Zina yapan , hayata kasteden, pek kötü ve onur kırıcı davranışta bulunan eşin affı (MK.m161 ve m. 162),

Eşlerin oturacakları konutu birlikte seçme hakkı (MK.m 186), Eşlere tanınan evlilik birliğini temsil hakkı (MK.m 186), velayet hakkının kullanılması (MK.m 335 vd.), Ölüme bağlı tasarruf yapma hakkı (MK.m.502/ 503; m.531 vd.), Mirastan yoksunlukta miras bırakanın affı (MK.m578) konularında temsil yetkisi verilen hususlarda vekaletname düzenlediği anlaşılmıştır.

 

2011 ve 2012 Yıllarında listeye eklenen yeni öneriler

1- “Telefon faturasının gider gösterilmesi

…noterinin izinli ya da raporlu olduğu dönemlere ait cep telefonu faturalarının gider olarak gösterildiği

Saptanmış, gereğine tevessül ettirilmiştir.

-Noterler birliğinin 2000/30 sayılı genelgesi uyarınca telefon faturalarının gider olarak gösterilebil-mesi için konuşma ve aramaların, yapılan işin mahiyetine uygun ve iş hacmi ile mütenasip İçerikte ve miktarda bulunması gerektiği, bu itibarla izinli veya raporlu iken yapılan görüşmelerin bu nitelik-te olmadığının bilinmesi,”

 

2- “Amortismana kayıtlı binek otomobillerin veya noterliğe ait taşınırların satılması durumunda

satış bedelinin gelir olarak gösterilmesi gerektiği,

Başka yere tayin olan noter (AB)’nin amortismana kayıtlı ….. plakalı otomobil ile noterliğe ait bazı taşınır-larını tayin sırasında satmış olmasına karşın gitmiş olduğu noterlikte bunları gelir olarak göstermediği veya gelir makbuzu düzenlemediği öğrenilmiş, gereğine tevessül ettirilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunun 67/3. maddesi yollamasıyla, Vergi Usul Kanununu 328. maddesi gereğince

amortismana tabi menkul malların satışı neticesinde elde edilen paranın makbuz kesilmek suretiyle noterlik geliri olarak gösterilmesi gerektiğinin unutulmaması,

 

3- Öğrenim giderlerinin masraf gösterilmesi

Muvazene defterinin incelenmesinde, 2010 yılında noterin çocuklarına ait 13.550 TL öğrenim giderlerinin, anılan deftere işlenerek, gelirden düşüldüğü müşahede edilmiş, eksikliğin ek beyanname verilerek ikmali sağlanmıştır.

- TNB.nin 2003/34 sayılı Genelgelerinde izah edildiği üzere, eğitim harcamalarının noterlik masrafına kaydının mümkün olmayıp, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin olarak verilecek yıllık beyannamede, beyan edilen safi iradın yüzde beşine kadar indirim yapılabileceğinin akılda tutulması,

 

4- Veraset ilamlarından değerli kağıt bedeli alınamayacağı

Düzenlenen veraset ilamlarından değerli kağıt bedeli/ damga vergisi/karşılaştırma ücreti alındığı saptanmıştır.

Noterlik kanununa eklenen 71/B maddesinin 4. fıkrası uyarınca bu tür işlemlerin değerli kağıt

bedelinden istisna tutulduğunun bilinmesi, keza, bu tür işlemlerin mahiyeti itibariyle damga

vergisine tabi olmadığının ve suret veya nüshalar için her hangi bir karşılaştırma işlemi yapıl-madığından ötürü de karşılaştırma ücreti alınamayacağının hatırdan çıkartılmaması.

 

5- Veraset ilamlarının birden fazla suretlerinin asıl olarak kodlanmayacağı

Birden fazla sayıda talep edilen veraset ilamlarının (mirasçılık belgelerinin) suret olarak girilmesi yerine hepsinin asıl gösterilmek suretiyle fazla ücret tahakkuk ettirildiğine sıklıkla rastlanılmaktadır.

4 ekim 2011 tarih ve 28074 sayılı resmi gazetede yayınlanan mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin Adalet Bakanlığınca çıkartılan yönetmeliğin 4/3. maddesinde “…mirasçılık belgesi ve suretleri verilir.”  şeklindeki düzenlemeye uyulması.

 

6- Veraset ilamlarının bizzat noter veya kendisine imza yetkisi verilmiş olan hukuk fakültesi mezunu görevli ya da stajyeri tarafından tanzim edilmesi gerektiği

………… yevmiye sayılılarda görüleceği üzere bazı mirasçılık belgelerinin hukuk fakültesi mezunu olmayan

başkatip tarafından düzenlenip imzalandığı saptanmıştır.

4 ekim 2011 tarih ve 28074 sayılı resmi gazetede yayınlanan mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin Adalet Bakanlığınca çıkartılan yönetmeliğin 11. maddesinde bu belgenin bizzat noter veya noterlik dairesinde kendisine imza yetkisi verilmiş olan hukuk fakültesi mezunu görevli ya da noter stajyeri tarafından yerine getirileceğinin unutulmaması.

---