2023-3 sayılı genelge
Dizin
2024/2 sayılı genelge ile uygulamadan kaldırılmıştır.
Mali Danışmanlık-161146
Ankara 08.05.2023
Özü: Sözleşmelerde ipotek veya teminat mektubu verme ve bunların fekki / iadesine dair düzenlemenin de bulunması halinde harç ve damga vergisi hk.
GENELGE
( 3 )
İlgi: 12.03.1999 günlü ve 1999/10 sayılı genelgemiz.
Bilindiği gibi, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünün 12.02.1999 günlü ve 4817 sayılı yazısına dayanılarak yayımlanan 1999/10 sayılı Genelgemizde bir sözleşme üzerinde ipotek ya da teminat mektubu verme taahhüdünün de bulunması halinde, asıl işlem değerinden fazla dahi olsa ipotek veya teminat mektubu verme taahhütlerinin nispi damga vergisi ve harcın hesabında dikkate alınmayacağı bildirilmiştir.
Bu görüş ve 1999/10 sayılı Genelgemizde yer alan prensiplerden hareketle, sözleşmelerde yer alan ipotek ya da banka teminat mektubu verme taahhütlerinin ihtiva ettiği değerlere bakılmaksızın, bu taahhütlerin damga vergisine esas alınmaması hususu bugüne kadar aynen uygulanmıştır.
Ancak Adalet Bakanlığı Müfettişlerince son zamanlarda noterliklerde yapılan teftişlerde 1999/10 sayılı Genelgemizde yer alan görüşün değişmiş olduğu belirtilerek,
Sözleşmelerdeki ipotek ya da banka teminat mektubu verme taahhüdünün yanı sıra, ipoteklerin fekki ve/veya banka teminat mektuplarının iadesi hususlarına dair düzenlemeler bulunan sözleşmelerde ve bu meyanda arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde bu taahhütler yönünden damga vergisi alınmasının gerektiği yönünde tavsiyelerde bulunulduğunun anlaşılması üzerine 04.04.2023 günlü ve E-23240125-840-90110 sayılı yazımız ile,
“Başkanlığınızın ilgide kayıtlı görüşlerine göre yayımlanan 1999/10 sayılı Genelgemizde, sözleşme bedelinden daha yüksek bir bedeli ifade etse dahi işlem taraflarından birinin diğer tarafa ipotek verme taahhüdünde ve banka teminat mektubu verme taahhüdünde bulunduğu durumlarda, bu taahhütlerin ihtiva ettiği değerin damga vergisi ve harç uygulamasında dikkate alınmayacağı noterliklere bildirilmiştir.
Bu görüşünüzün gerekçelerinde ise
İpotek verme taahhüdü bakımından, Medeni Kanun gereğince ipoteğin tapuya tescil ile hüküm ifade edeceği,
Banka teminat mektubu verme taahhüdü bakımından, banka teminat mektubu verilmesi taahhüdünü ihtiva eden esas mukavelenin tasdiki esnasında, banka teminat mektubunun notere tevdii edilmediği gibi, noterce tasdikine ihtiyaç da bulunmadığı nazara alınarak, mukavelede zikredilmesi sebebiyle damga vergisine esas alınamayacağı, düşüncesi bulunmaktadır.…….” denilerek noterliklere duyurulmak üzere konuya ilişkin değerlendirmelerinin Birliğimize bildirilmesi talep edilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığından müracaatımıza karşılık alınan 03.05.2023 günlü ve E-77888587-155.01.01.02[126]-39451 sayılı yazıda ise ilgili kanun hükümlerinden bahisle,
“…...
Bu çerçevede, ilgi (b)'de kayıtlı yazınız ekinde yer alan sözleşmenin incelenmesinden, sözleşmenin "Teminat İpoteği Verme Yükümlülüğü" başlıklı 33 üncü maddesinde, yüklenicinin bu sözleşmeden doğan, gerek ceza koşuluna bağlı gerekse bu koşula bağlanmamış olan, sözleşmesel veya yüklenicinin eser (istisna) sözleşmesinden doğan tüm yükümlülüklerine bağlı olarak sorumlu olduğu parasal ödemelerin teminatını oluşturmak üzere, arsa sahibi lehine, yükleniciye ait villalarda toplam 5.000.000,00 TL (Beşmilyon Türk Lirası) inşaat teminat ipoteği kurulacağı; "Teminatın Serbest Bırakılması" başlıklı 34 üncü maddesinde ise, yukarıdaki madde hükmünce bu sözleşmenin içerdiği tüm teminatların kapsamını oluşturmak üzere arsa sahibi lehine, yükleniciye ait villalarda 5.000.000,00 TL (Beşmilyon Türk Lirası) değerinde inşaat teminat ipoteği kurulacağı ve ilgili tutarın iskan alınması ile terkin edileceğine ilişkin belirlemelere yer verildiği, anlaşılmıştır.
Buna göre, Başkanlığımızca Birliğinize hitaben düzenlenen (1988/10 sayılı Genelge dayanağı olan) 4/2/1988 tarihli ve 7307 sayılı ve (1999/10) sayılı Genelge dayanağı olan) 12/2/1999 tarihli ve 4817 sayılı yazılarımızda, akitlerde yer alan ipotek verme taahhüdünde damga vergisi ve harç uygulamasına ilişkin açıklamalar yapılmış olup, ilgi (b)'de kayıtlı yazınız ekinde yer alan taslak sözleşmenin bu şekilde düzenlenmiş olması halinde, sözleşmede yer alan ipotek verme taahhüdü yönünden söz konusu yazılarda belirtilen görüşlerimiz doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Nitekim, benzer konuda Birliğinize hitaben verilen (Bir kiralama sözleşmesinde yer alan ipotek verme taahhüdü ile görüş talebimizin karşılığı olan) 16/5/2022 tarihli ve 63759 sayılı yazımızda da bu husus belirtilmiştir.”
denilmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünün incelenmesinden de görüleceği üzere,
1- Sözleşmelerde yer alan ipotek ya da banka teminat mektubu verme taahhütlerinin damga vergisi ve harç hesabında dikkate alınmaması gerektiği yönündeki görüşlerinde bir değişiklik olmadığı anlaşılmaktadır.
2- Yine verilmesi taahhüt edilen ipoteğin fekkine dair düzenlemenin de damga vergisi ve harç hesabında nazara alınmayacağı açık bir şekilde izah edilmiştir.
3- Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünde sözleşmelerde verilmesi taahhüt edilen banka teminat mektuplarının iadesine dair düzenleme yönünden bir detay açıklama bulunmamakla birlikte, İpoteklerin fekki ile ilgili görüşlerinden hareketle banka teminat mektubunun iadesi hususundaki düzenlemenin de damga vergisi ve harç uygulamasında nazara alınamayacağı sonucu çıkmaktadır.
Bilgi edinilmesini, 1999/10 sayılı genelge uygulamadan kaldırılmış olup, ipotek ya da banka teminat mektubu verme ve bunların fekki / iadesi hakkında düzenlemeler ihtiva eden sözleşmeler hakkında gereğinin bu genelge esaslarına göre yapılmasını rica ederim.
Emine ÇAĞLAYAN
Başkan