Mali Danışmanlık-186-41218

Ankara, 19.09.2019

Özü: Esnaf ve sanatkarlar kredi ve kefalet kooperatifinin ortakları ile gerçekleştirdikleri kredi işlemi

 

………………………NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA                      

………………………NOTERLİĞİNE

 

GENELGE ( 5 )

 

 

           Noterliklerimizden Birliğimize intikal eden sorularda;

           1- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi tarafından onaylanması istenilen rehin sözleşmelerinin harç ve damga vergisinden muaf olup olmadığı,

           2- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi tarafından onaylanması istenilen rehin sözleşmelerinde, rehin verenin, kredi borçlusu yerine 3. bir şahıs olması durumunda işlemin harç ve damga vergisinden istisna edilip edilmeyeceği,

           3- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi tarafından talep edilen rehin kaldırma işlemlerinde tahsil edilmesi gereken harç,

           4- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi tarafından verilen rehnin başka bir araca nakline ilişkin muvafakat işlemlerinde aracın kasko değerinin gösterilmesinin zorunlu olup olmadığı ve tahsil edilecek harç,

          yönünden Birliğimiz görüşü talep edilmektedir.

           Esnaf Ve Sanatkarlar Kredi Ve Kefalet Kooperatifinin ortakları ile gerçekleştirdiği kredi ve benzeri münasebetleri sebebiyle düzenlenen kağıtlarda damga vergisi istisnası uygulaması hakkında Gelir İdaresi Başkanlığından alınan 04.07.2019 günlü ve 95077 sayılı yazıda 488 sayılı Kanun hükümlerinden bahisle özetle,

          “…

          Mezkur Kanuna ekli (2) sayılı tablonun “V- Kurumlarla ilgili kağıtlar” bölümünün (18) numaralı fıkrasında, Türkiye Halk Bankasının, Esnaf Kefalet ve Küçük Sanat Kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetlerinin damga vergisinden istisna olacağı hüküm altına alınmıştır.

           Buna göre, esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatiflerince kendi ortaklarına kullandırılan krediler sebebiyle düzenlenecek olan borç senetlerinin, borç ödeme makbuzlarının, ipotek ve rehin senetlerinin damga vergisinden istisna edilmesi gerekmekte, madde metninde sözü edilen kooperatifler dışında kalan kooperatiflerin düzenlediği kağıtlarla madde metninde sözü edilen kağıtlar dışında kalan kağıtlara ise söz konusu istisnanın uygulanmasına imkan bulunmamaktadır.

           Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifinin üyelerine kullandıracağı kredilerle ilgili olarak düzenlenen 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun (18) numaralı fıkrasında sayılan kağıtların, aynı fıkra uyarınca damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir”

           denilmektedir.

          Gelir İdaresi Başkanlığının söz konusu yazısı ve 488 ve 492 sayılı Kanunlarda yer alan hükümler çerçevesinde Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifinin üyelerine kullandıracağı       veya kooperatif kefaleti ile bankalardan kullanılacak kredilerle ilgili istisna uygulaması yönünden aşağıdaki açıklamaların yapılması uygun görülmüştür.

           A) İLGİLİ KANUN HÜKÜMLERİ

          1- 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli, damga vergisinden istisna edilen kağıtların yer aldığı, (2) sayılı tablonun “IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 23 numaralı fıkrasında,

          “Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına, geri ödenmelerine, devrine ve krediden doğan alacakların temlikine ilişkin kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç).”

          hükmü ile bankalar tarafından kullandırılan kredilerle ilgili işlemlerde düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası getirilmiştir.

          2- 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli, damga vergisinden istisna edilen kağıtların yer aldığı, (2) sayılı tablonun V- Kurumlarla ilgili kağıtlar bölümünün 18 numaralı fıkrasında,

          “Türkiye Halk Bankasının, Esnaf Kefalet ve Küçük Sanat Kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri.”

           hükmü ile kooperatif ile üyeleri arasındaki münasebetlere dair tabloda belirtilen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir.

           3- 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 maddesinin son fıkrasında,

          “Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından verilecek kefaletler dahil) bankalar, finansman şirketleri, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine ilişkin işlemler (yargı harçları hariç) bu Kanunda yazılı harçlardan müstesnadır.”

           hükmü ile gerek kooperatif tarafından kullandırılan ve gerekse kooperatif kefaleti ile bankalardan kullanılan kredilerle ilgili işlemlere harç istisnası getirilmiştir.

          B) İSTİSNA UYGULAMASI

           1- Bankalar tarafından kullandırılan kredilerde damga vergisi ve harç istisnası

          Yukarıda belirtilen kanun hükümleri çerçevesinde bankalardan kullanılan kredilerle ilgili işlemler ve bu meyanda kredilere üçüncü şahıslar tarafından verilen kefaletlerin yanı sıra, kefaletten kaynaklanan riskin teminatı için verilen rehinler de damga vergisi ve harçtan istisna edilecektir.

          2- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri tarafından kullandırılan kredilerde damga vergisi ve harç istisnası

            a) Damga vergisi istisnası

           Gelir İdaresi Başkanlığının 04.07.2019 günlü ve 95077 sayılı yazısında da belirtildiği üzere 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli, damga vergisinden istisna edilen kağıtların yer aldığı, (2) sayılı tablonun V- Kurumlarla ilgili kağıtlar bölümünün 18 numaralı fıkrasında yer alan,

          “Türkiye Halk Bankasının, Esnaf Kefalet ve Küçük Sanat Kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri.”

          hükmünden hareketle Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri tarafından kullandırılan kredilerle ilgili olarak düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanması gerekmektedir.

           Zira belirtilen tablo hükmünde, kooperatiflerin ortakları ile münasebetlerinde düzenlenecek borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri damga vergisinden istisna edilmiştir.

           Bu sebeple anılan kooperatiflerin ortakları ile olan kredi ve diğer her türlü münasebetlerinde düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanması gerekmektedir.

           Aynı şekilde yine bu kooperatiflerin ortakları ile olan münasebetlerine münhasır olmak üzere ortak lehine üçüncü şahıslar tarafından kooperatife hitaben düzenlenen rehin senetleri de kooperatif ile ortağının münasebetine ilişkin olduğundan bu kağıtlar da damga vergisinden istisna edilecektir.

          b) Harç istisnası

 492 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen 123 üncü maddesi gereğince;

 a) Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri tarafından kullandırılan kredilerle ilgili noterlik işlemlerinde,

 harç istisnası tatbikinde bir tereddüt bulunmamaktadır.

 Bu anlamda Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri tarafından kullandırılan kredilerle ilgili

•- Kredi sözleşmeleri,

•- Kredilerle ilgili (Rehin, temlik, kefalet vb) teminatlar,

           ile ilgili işlemlerden harç alınmayacaktır.

           b) Teminatın kredi borçlusu veya onun yerine üçüncü şahıslar tarafından verilmiş olması istisna uygulamasına tesir etmeyecektir. Burada önemli olan 2007/39 sayılı genelgemizde belirtildiği üzere teminata dair işlemin muhtevasından münhasıran krediden doğmuş/doğacak borçlar sebebiyle verildiğinin anlaşılmasıdır.

       

          3- Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinin kefaleti ile bankalardan kullanılan kredilerde damga vergisi ve harç istisnası

          a) Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ortağının Halk Bankasından kullandığı / kullanacağı krediye kooperatif tarafından verilen kefalet ve bu kefaletin teminatı olan rehin işleminin damga vergisi ve harçtan istisna edilmesi icabeder.

          b) Rehnin, kredi borçlusu veya bir başka şahsın aracının üzerine kurulmuş olması istisna uygulamasına tesir etmeyecektir.

         c) Ancak, istisna uygulanması sonucunda noterlik teftişlerinde sorunlarla karşılaşılmaması için rehin işleminin münhasıran kredi ile ilgili olarak düzenlenmiş olması şartına dikkat edilmesi gerekir.

 Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne istinaden yayımlanmış olan, 2007/39 sayılı Birliğimiz Genelgesinde de yer aldığı üzere, kredilerle ilgili olarak verilen teminatların münhasıran kredi borçlarına ilişkin olması durumunda, kredi teminatına dair işlem ve kağıtların, damga vergisi ve harçtan istisna edileceği noterliklere duyurulmuştur.

 

            C) ARAÇ ÜZERİNE KONULAN REHNİN BAŞKA BİR ARAÇ ÜZERİNE NAKLİNE MUFAKATTE HARÇ VE DAMGA VERGİSİ

             Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri tarafından kullandırılan krediler sebebiyle kredinin teminatını teşkil etmek üzere rehin konulan araçlar üzerindeki rehnin başka bir araç üzerine nakline dair muvafakat işleminde;

             1- Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne dayanılarak yayımlanan, 2008/19 sayılı Birliğimiz Genelgesinde duyurulduğu üzere, kullandırılan kredi sebebiyle bir araç üzerine konulmuş rehnin başka bir araç üzerine geçirilmesine muvafakat edilmesi ile ilgili işlemden, rehnin krediler ile ilgili olduğunun açıkça ifade edilmiş olması durumunda, damga vergisine tabi olmayan bu işleme 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 maddesi hükmüne göre harç istisnası uygulanması gerekmektedir.

            2- Rehnin başka bir araç üzerine geçirilmesine muvafakat işleminde, rehnin krediden kaynaklı olduğunun belirtilmemesi ve bu işlemin noterlik tasdikine tabi tutulması halinde, damga vergisini gerektirmeyen bu işlemden rehin değeri üzerinden nispi harç tahsil olunacaktır

           3- Rehnin başka bir aracın üzerine geçirilmesine dair muvafakat ile ilgili olarak noterlikçe bir tasdik işlemi yapılmadığı takdirde işlemden harç alınması da mümkün olmayacaktır.

           4- Sözü edilen muvafakatnameler damga vergisine tabi değildir.

 

           D) ARAÇ ÜZERİNDEKİ REHNİN KALDIRILMASINA DAİR İŞLEMLERDE HARÇ

           Rehnin kaldırılmasına dair işlemler kredi işlemlerinden kabul edilmediğinden bu işlemler sebebiyle aşağıda belirtilen usullere göre işlemin nevi veya vasfına göre nispi veya maktu harç tahsil olunacaktır.

 

          1- Müzekkere / beyanname ile rehnin kaldırılmasında

           Rehnin kaldırılması amacıyla

          a) “…aşağıda nitelikleri yazılı araç üzerinde lehimize tesis edilmiş olan rehnin kaldırılmasını talep ederiz”

           şeklindeki damga vergisini gerektirmeyen beyanname / müzekkere nitelikli işlemde noter tasdiki gerekmesi halinde maktu harç alınacaktır.

          b) Noter tasdiki gerekmeksizin bu nevi bir işleme dayanılarak rehnin kaldırılması talebinin yerine getirilmesi halinde maktu harç da tahsil olunamayacaktır.

          2- İbraname ile rehnin kaldırılmasında

           Rehin şerhinin kaldırılması amacı ile

          a) “…aşağıda nitelikleri yazılı araç üzerinde lehimize tesis edilmiş olan rehnin, alacağımız kalmadığından / borç ödendiğinden kaldırılmasını talep ederiz”

           şeklinde ibra vasfı ile düzenlenecek işlemde noter tasdiki söz konusu olduğunda, damga vergisini gerektirmeyen bu işlem sebebiyle rehin değeri üzerinden nispi harç tahsil olunacaktır.

         b) Noter tasdiki gerekmeksizin bu nevi bir işleme dayanılarak rehnin kaldırılması talebinin yerine getirilmesi halinde maktu harç da tahsil olunamayacaktır.

           Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne dayanılarak yayımlanan 1995/81 ve TESCİL EDİLMİŞ ARAÇLARIN HER TÜRLÜ DEVİRLERİ İLE KİRALAMA VE REHİN İŞLEMLERİ HAK.BİRLEŞTİRİLMİŞ 39 SAYILI GENELGE'nin rehnin kaldırılması ile ilgili gerekli açıklamalar yapılmıştır.

 

         E) ESNAF VE SANATKARLAR KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFLERİ TARAFINDAN KULLANDIRILAN KREDİLERİN DEVİR VE TEMLİKİNDE DAMGA VERGİSİ VE HARÇ

        09.08.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6728 sayılı Kanun ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV/23 fıkrasında yapılan değişiklikle,

        Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına, geri ödenmelerine tanınmış olan damga vergisi istisnası, kredilerin devrine ve krediden doğan alacakların temlikine ilişkin kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler bakımından da öngörülmüştür.

         Buna göre Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri söz konusu istisna maddesinde yer almadığından, kooperatif tarafından bu nevi bir devir ya da temlik işleminin gerçekleştirilmesi durumunda, kredinin devrine ve krediden doğan alacakların temlikine konu bedel üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsil olunacaktır.

         Bilgi edinilmesini rica ederim.  

       

 

 

      Dursun CİN

      BAŞKAN

---