2016-58 sayılı genel yazı
Dizin
Kat karşılığı veya hasılat paylaşımı inşaat, alt müteahhitlik ile danışmanlık veya yapı denetim sözleşmelerinde damga vergisi nispetinin sıfır "0" olarak tespiti hakkındaki 2017/5 sayılı genelge ile birlikte değerlendirilmelidir. 2017/5 sayılı genelge
Mali Danışmanlık -150-12130
Ankara, 23.06.2016
Özü: Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Arsa ve Bina Değeri Toplamından Harç ve Damga Vergisi Alınması Hk.
........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................ NOTERLİĞİNE
Bir Noter Odası Başkanlığı müracaatında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde, belediyeden alınan rayiç bedel yazılarında, 2007/6 sayılı Genelge esas alınarak, emlak vergisi beyannamelerinde eğer arsa üzerinde bina varsa binaların değeri dikkate alınmadan sadece arsa beyan değerleri dikkate alınarak nispi oranda harç ve damga vergisi tahsil edildiği, ancak, müfettiş tarafından emlak vergisi beyannamesinde yer alan bina değerinin de dikkate alınması gerektiğinden vergi dairesine ihbar edildiği, vergi dairesince vergi, ceza ihbarnamesi ile eksik tahsil edilen noter harcı ve damga vergisinin vergi ziyaı cezası ile birlikte ödenmesinin talep edildiği, ilgili noter tarafından ceza ihbarnamelerinin iptali istemi ile Vergi Mahkemesinde dava açıldığı,
Açılan dava sonucunda, dava dilekçesinin davalı idareye tebliğ edilmiş olduğu, davalı idarenin noter adına salınan ceza ihbarnamelerinin terkin edilerek kaldırıldığı, davalı idarenin Gelir idaresi Başkanlığından alınan görüş doğrultusunda terkin işlemini tesis ettiğinin düşünüldüğü, davalı idarenin bu terkin işlemi ile sadece arsa beyan değeri üzerinden harç ve damga vergisi alınacağını kabul ettiği ifade edilerek, yazıları ekinde bulunan 3 adet 1. Vergi Mahkemesi Kararının Birliğimize iletilmesi, ayrıca Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığına da kararların TNB Tarafından bildirilmesi ve Teftiş Kurulu Başkanlığının bu konuya ilişkin tutumunun değiştirilmesi istenilmiştir
Yönetim Kurulunun 09.03.2016 günlü toplantısında alınan Karar gereğince, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilen 22.03.2016 tarih ve Mali Danışmanlık-62-6024 sayılı yazımızda;
.........
Vergi Mahkemesinin verdiği kararların incelenmesinde, davalı idare tarafından yapılan tarhiyatların ve kesilen cezaların düzeltme fişleri ile terkin edilmesi sonucunda konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı şeklinde karara varıldığı anlaşılmaktadır.
Daha önce bir noterliğimizin müracaatı üzerine bu konuda, Gelir İdaresi Başkanlığından 05.07.2012 tarihli ve Mali Danışmanlık 391-14874 sayılı yazımızla;
Bilindiği üzere, Başkanlığınızın 2006/31 sayılı Genelgemize esas teşkil eden 10.02.2006 tarih ve 7846 sayılı yazısına istinaden kat karşılığı inşaat ve satış vaadi sözleşmelerinde, inşaata tahsis edilen arsanın belediyece belirlenen asgari emlak vergi değerinin esas alınması gerektiği belirtilmiştir.
Buna göre, kat karşılığı inşaata tahsis olunan arsanın üzerindeki mevcut bina ile birlikte ve binanın yıkılarak yerine yeni bina inşa edilmesi şartıyla verildiği anlaşılmakta olup işleme konu gayrimenkulün emlak vergisi beyannamesindeki arsa dahil binanın asgari beyan değerinin esas alınması ve işlemin bu değer üzerinden nispi damga vergisi ve harca tabi tutulması gerektiği düşünülmekle birlikte herhangi bir yanlış uygulamaya mahal verilmemesi için konunun Başkanlığınızca değerlendirilmesi sonucunda tayin olunacak görüşünüzün Birliğimize bildirilmesi denilmek suretiyle görüş talep edilmiştir.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan 01.10.2012 tarih ve 100602 sayılı yazıda ise ilgili Kanun hükümlerinden bahisle,
..............
492 sayılı Kanunun 42 nci maddesi gereğince noterde gerçekleştirilecek menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehne konu işlemlerini kapsayan her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilme zorunluluğu getirilmiş, 43 üncü maddede ise bazı noter işlemlerinde nispi esasa göre hesaplanacak noter harcının hesaplanacağı değerler belirlenmiştir.
Buna göre:
1- 43 üncü madde kapsamında yer alan kağıtların bu maddede belirtilen değerler üzerinden,
2- 42 nci madde gereğince belli bir değer gösterilmesi zorunlu olan ancak, 43 üncü madde kapsamında bulunmayan kağıtlarda, kağıdın düzenleyici hükümlerine paralellik teşkil edecek şekilde bildirilecek değer üzerinden,
3- 42 nci madde kapsamında yer almamakla birlikte, belli bir değer içeren kağıtların ihtiva ettiği değer üzerinden,
nispi harca tabi tutulması gerekmektedir.
Buna göre, 42 nci madde gereğince belli bir değer gösterilmesi zorunlu olan, ancak 43 üncü madde kapsamında bulunmayan kağıtların, kağıdın düzenleyici hükümlerine paralelik teşkil edecek şekilde bildirilecek değer üzerinden nispi harca tabi tutulması gerektiğinden, söz konusu kat karşılığı inşaat sözleşmesi ve taşınmaz mal satış vaadi sözleşmesinin konusuna uygun bir değerin gösterilmesi ve bu değer üzerinden nispi harç aranılması gerekmektedir. Ayrıca, devredilen arsanın üzerinde bina olup olmaması harç matrahı bakımından önem arz etmemektedir.
şeklinde görüş bildirilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı bu yazısında, Birliğimizin benzer konudaki değerle ilgili olarak görüş talep ettiği yazıları da ilgi tutmak suretiyle 492 sayılı Harçlar Kanunun 42 nci maddesi gereğince belli bir değer gösterilmesi zorunlu olan, ancak, 43 üncü madde kapsamında bulunmayan kağıtların, kağıdın düzenleyici hükümlerine paralellik teşkil edecek şekilde bildirilecek değer üzerinden nispi harca ve dolayısı ile nispi damga vergisine tabi tutulması gerektiğinden, söz konusu kat karşılığı inşaat ve taşınmaz mal satış vaadi sözleşmesinin konusuna uygun bir değerin gösterilmesi ve bu değer üzerinden nispi harç ve damga vergisi alınmasının gerektiği, inşaata tahsis olunan arsanın üzerinde bina olup olmadığının harç matrahını etkilemeyeceği bildirilmiştir. Ancak, gösterilmesi gereken değer konusunda somut bir öngörüde bulunulmamıştır.
Buna göre, kat karşılığı inşaata tahsis olunan arsanın, üzerindeki mevcut bina ile birlikte ve binanın yıkılarak yerine yeni bina inşa edilmesi şartıyla verilmesi halinde, arsanın üzerindeki binanın değerine bakılmaksızın, söz konusu kat karşılığı inşaat ve taşınmaz mal satış vaadi sözleşmesinin konusuna uygun bir değerin (arsanın emlak vergi değeri ya da taşınmaz malın ilgililerince beyan edilecek rayiç değerinin) gösterilmesi ve bu değer üzerinden nispi damga vergisi ve harç alınması gerektiği düşünülmektedir.
Yukarıda açıklanan Vergi Mahkemesi Kararı ve Gelir İdaresi Başkanlığının görüşü doğrultusunda konunun Bakanlığınızca değerlendirilmesi sonucunda noterliklerimizde bu konuda yapılacak işlemlere esas teşkil edecek konu hakkındaki görüşünüzün Birliğimize bildirilmesi denilmek suretiyle, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden görüş talep edilmiştir.
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 13.06.2016 günlü toplantısında görüşülen 12.05.2016 tarih ve 8067 sayılı yazıda;
İlgi (a) yazınız ile Teftiş Kurulu Başkanlığınca İzmir noterliklerinde tapılan teftiş sırasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde harç ve damga vergisi tahsil edilirken arsa üzerinde binanın bulunması durumunda sadece arsa değeri üzerinden değil bina değerinin de dahil edilerek harç ve damga vergisi alınması gerektiği belirtilerek, ilgili Noter hakkında vergi dairesine ihbarda bulunulduğu, vergi dairesince vergi ziyaı cezası düzenlendiği, ilgili Noterin sözkonusu cezaya yönelik İzmir 1. Vergi Mahkemesinde dava açtığı, yapılan yargılama sırasında davalı idare olan vergi dairesince yapılan tarhiyatların ve kesilen cezaların terkin edilerek kaldırılması üzerine anılan yargılamada dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verildiği,
Yine aynı konuda Başkanlığınıza bir noterin başvurusu üzerine sorulan görüşe Gelir İdaresi Başkanlığının vermiş olduğu cevabi yazısında: 492 Sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesi gereğince belli bir değer gösterilmesi zorunlu olan 43 üncü maddesi kapsamında bulunmayan kağıtların, kağıdın düzenleyici hükümlerine paralellik teşkil edecek şekilde bildirilecek değer üzerinden nispi harca tabi tutulmasının gerektiği, söz konusu kat karşılığı inşaat sözleşmesi ve taşınmaz mal vaadi sözleşmesinin konusuna uygun bir değerin gösterilmesi ve gösterilen bu değer üzerinden nispi harç alınmasının gerektiği ayrıca devredilen arsanın üzerinde bina olup olmaması hususunu harç matrahı bakımından önem arzetmediği hususunun bildirildiği,
Ancak yukarıda açıklanan Gelir İdaresi Başkanlığının cevabi yazısında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde gösterilmesi gereken değer konusunda somut bir öngörüde bulunulmadığı belirtilerek anılan hususta yapılacak işlemlere esas teşkil edecek Genel Müdürlüğümüzün görüşü istenilmiştir.
İlgi (a) yazı ile görüş talep edilen hususların denetiminin Başkanlığımız Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülmesi nedeniyle görüşlerinin bildirilmesi istenmiş olup,
Başkanlığımız Teftiş Kurulu Başkanlığının ilgi (b)'de kayıtlı yazısında özetle; 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesi gereği menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her çeşit sözleşme, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin mecburi olduğu, yine Gelirler Genel Müdürlüğünün 17.07.1995 tarih ve 39463 sayılı yazısı ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde inşaata tahsis edilen arsanın en son emlak vergisi beyannamesinde beyan edilen emlak vergisi değerinden daha az bir miktarın gösterilemeyeceğinin bildirildiği de belirtilerek, söz konusu sözleşmelerde; arsa üzerinde bina var ise bina değerinin de dahil edilerek en son emlak beyannamesinde belirtilen emlak vergisi değerine tekabül eden toplam miktar üzerinden harç ve damga vergisinin alınmasının gerektiği bildirilmiştir.
şeklinde görüş bildirilmiştir.
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Müdürlüğünün yazısında, görüş talep yazımızda belirtilen hususların denetiminin Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülmesi nedeniyle Teftiş Kurulu Başkanlığına intikal ettirildiği, Teftiş Kurulu Başkanlığından alınan 26.04.2016 tarih ve 20261793-(045-02)E.90/1512 sayılı yazıda özetle, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesi ve Gelirler Genel Müdürlüğünün 17.07.1995 tarih ve 39463 sayılı yazısı gereğince arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde inşaata tahsis edilen arsanın en son emlak vergisi değerinden az olmamak üzere sözkonusu sözleşmelerde arsa üzerinde bina varsa bina değerinin de dahil edilerek toplam miktar üzerinden harç ve damga vergisi alınması gerektiği bildirilmiştir.
Oysa, Gelir İdaresi Başkanlığının bu konuda Birliğimize verdiği 01.02.2012 tarih ve 100602 sayılı yazılı görüşte her ne kadar Harçlar Kanununun 42 ve 43 üncü maddeleri gereğince kağıdın düzenleyici hükümlerine paralellik teşkil edecek şekilde değer gösterilmesi ve bunun üzerinden nispi damga vergisi ve harç alınması gerektiği bildirilmekle birlikte; ..... Ayrıca, devredilen arsanın üzerinde bina olup olmaması harç matrahı bakımından önem arzetmemektedir. denilmektedir.
Yanısıra, sözü edilen noterlerce açılan davaların da bu görüş çerçevesinde terkin edilerek kaldırıldığı, davalı idarenin bu terkin işlemi ile sadece arsa beyan değeri üzerinden harç ve damga vergisi alınacağı yönünde karar verdiği anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığının görüşünün, bu nevi işlemlerde arsa ve üzerindeki binanın değerleri toplamından nispi harç ve damga vergisi tahsil olunması gerektiği şeklinde olduğunun dolayısı ile Adalet Müfettişlerinin de incelemelerde bu hususa önem verdiğinin bilinmesi uygun olacaktır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Saygılarımla,
Yunus TUTAR
Başkan
Genel Yazı:58