Mali Danışmanlık - 193-14596

Ankara, 10.08.2016

Özü:Oto Bayilik Sözleşmeleri Hk.

 

 

G E N E L G E (23)

 

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

 

Bir noterliğimizden alınan yazı ekinde gönderilen sözleşme ve eklerinin incelenmesinde, her ne kadar ana firma ile bayi arasında ortaklık ruhu ile kurulan ilişkilerin çerçevesini belirlemek amacı ile yapıldığının ifade edildiği, bir çok maddesinde bu ilişkileri düzenleyen genel mahiyette dağıtım ağı, depo ve teslimat yerleri, personel eğitim ve istihdamı, sistemler, raporlama, müşteri memnuniyeti gibi hükümler yer almakta ise de bir kısım maddelerinde de yıllık araç satışına ilişkin hedeflerin, sipariş yöntem ve usullerinin, satın alınacak araçların ödemesinin nasıl yapılacağının düzenlendiğinin görüldüğünden bahisle, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 4 ve 10 uncu maddeleri, 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (2) sayılı tarifesi, Birliğimizin oto bayilik sözleşmeleri hakkındaki 1994/43 sayılı Genelgesi, kağıda bağlı işlemlerin bedelinin kağıtta açıkça yazılmış veya kağıtta yazılı unsurlardan hareketle kağıdın içerdiği meblağın matematik bir işlemle tespit edilebilir olması konusundaki Danıştay 7. Dairesinin E: 27.04.1999 1998/2262 K: 1999/1793 sayılı Kararına istinaden, süresiz olarak tanzim edilen sözkonusu sözleşmede açık ve anlaşılabilir tek parasal değer olan 5000 TL cezai şartın mı matraha esas alınacağı, yine aynı genelgeye göre yedek parça ve aksesuar satış kotası cetveli, bayiinin yıllık olarak satabileceği satış kotası rakamları hesabının matraha ilave edilip edilmeyeceği hususunda tereddütte düşüldüğü belirtilerek, harç ve damga vergisinin matrahının nasıl tespit edilmesi gerektiği hususunda bilgi verilmesi istenilmiş olup bu konuda, işlem örneği ve ekleri de gönderilmek suretiyle Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığından görüş istenilmiştir.

 

Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 25.07.2016 günlü toplantısında görüşülen 14.06.2016 tarih ve 63448 sayılı yazıda;

İlgide kayıtlı yazılarınız ve eklerinin incelenmesinden, Birliğinize intikal eden araç bayilik sözleşmesi ve eklerinin birer örneği gönderilerek, söz konusu sözleşmenin ne şekilde damga vergisi ve harca tabi tutulacağı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.

 

492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin 1 inci fıkrasında, noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanların noter harçlarına tabi olduğu; pey akçesi, zamanı rücu, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir akdin müeyyidesi kabilinden olan taahhütlerden, başlı başına bir akde konu olmadıkça harç alınmayacağı belirtilmiş; 41 inci maddesinde, noter harçlarının (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacağı hükme bağlanmıştır.

Kanunun  Değer Esası  başlıklı 42 nci maddesinde, değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esas olduğu; menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin zorunlu olduğu;  Çeşitli İşlemlerde Değer  başlıklı 43 üncü maddesinin son fıkrasında ise, motorlu kara taşıtları ile ilgili alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değerin, işleme konu olan taşıtın cinsi, markası, modeli, tipi ve yaşı itibariyle Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen ve işlemin yapıldığı tarihte geçerli olan kasko sigortasına esas değerinden aşağı olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

 

Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I-1 inci maddesinde, muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan beher imza için nispi oranda harç alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, 17 seri No.lu harçlar Kanunu Genel Tebliği ile motorlu kara taşıtlarının noterliklerde yapılacak alım, satım ve taahhüdü ile ilgili işlemlerde gösterilmesi gereken değer uygulamasına ilişkin hususlar hakkında gerekli açıklamalar yapılmıştır.

 

Diğer taraftan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade ettiği, 3 üncü maddesinde, damga vergisi mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 6 ncı maddesinde, bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınacağı, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı; 10 uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların vergilerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükme bağlanmıştır.

 

Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun  I. Akitlerle ilgili kağıtlar  başlıklı bölümünün A/I fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin nispi damga vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.

 

İlgide kayıtlı yazı ekinde yer alan  Ford Araç Bayilik Sözleşmesi  ve eklerinin incelenmesinden, sözleşmenin, sorumlulukların tanınması yoluyla Ford Otosan ile bayi arasında ortaklık ruhu ile kurulan ilişkilerin çerçevesini belirlediği; Ford Otosanın, bayinin sözleşmede yer alan beyan ve taahhütlerini dikkate alarak bayiyi sözleşmede belirtilen koşullarla Ford Araç Bayi olarak tayin edeceği; Ford Otosanın da sözleşme ekinde yer alan listedeki modelleri belli Ford Araçları, sözleşmede belirtilen koşullarda temin edeceği ve bayinin de bu koşullara uymayı taahhüt ettiği; bayinin yıllık Ford Araç Satış hedeflerinin, geçmiş yıllardaki satış rakamları, ekonomik gelişmeler, ulusal ve bölgesel eğilimlere göre yapılacak tahminler, trafik kayıt istatistikleri ve Ford Otosanın büyüme hedefleri göz önünde bulundurularak belirleneceği; yapılan denetimlerde bayinin Ford Araç bayilik standartlarına riayeti bakımından esaslı bir uygunsuzluğunun tespit edilmesi halinde Ford Otosanın yapılan her tespit için 5.000 TL cezai şart uygulama hakkının olduğu anlaşılmıştır.

 

Bu itibarla,  Ford Araç Bayilik Sözleşmesi  başlıklı kağıdın, Ford Otosan ile bayi arasında ortaklık ruhu ile kurulan ilişkilerin çerçevesini belirlemek üzere düzenlendiği; 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde belirtilen manada menkul veya gayrimenkul bir malın aynına yönelik bir taahhüdü ihtiva etmediği ve belli bir değere konu teşkil etmediği anlaşıldığından, söz konusu işlemin noterde tasdik edilmesi işleminden 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin II-1 inci maddesine göre maktu harç aranılması gerekmektedir,

 

Ayrıca 492 sayılı Kanunun 38 inci maddesi hükmü gereğince, cezai şart gibi akdin müeyyidesi kabilinden olan taahhütlerden başlı başına bir akde konu olmadıkça harç alınmayacağından, sözleşmede yer alan cezai şarta ilişkin düzenlemenin harç uygulamasına tesiri olmayacaktır.

 

Öte yandan, söz konusu sözleşmenin, sözleşmede yer alan cezai şart tutarı üzerinden 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 fıkrası uyarınca nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

denilmektedir.

 

Gelir İdaresi Başkanlığının yazısında verilen görüş doğrultusunda, sözleşmede yer alan cezai şart üzerinden 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 fıkrası uyarınca nispi damga vergisi alınması, 492 sayılı Kanunun 38 inci maddesi hükmü gereğince cezai şart başlı başına bir akde konu olmadığından harç alınamayacağından, sözkonusu işlemden 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin II-1 inci maddesine göre maktu harç alınması gerekmektedir.

 

Ancak, 09 Ağustos 2016 günlü ve 29796 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve Mali Danışmanlık-185-14485 (93) sayılı Genel Yazımızla duyurulan 6728 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile 488 sayılı 6 ncı maddesine eklenen fıkra ile,

 

Pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden başlı başına bir sözleşmeye konu  olmadıkça damga vergisi alınmaz.

 

denilmek suretiyle, harç uygulamasında olduğu gibi, pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaması prensibi getirilmiştir.

 

Buna göre, söz konusu sözleşmede yer alan cezai şart tutarı üzerinden, başlı başına bir akde konu olmadıkça damga vergisi alınmayacağından, işlemden sadece maktu harç alınması gerekmektedir.

 

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Saygılarımla,

 

 

Yunus TUTAR

Başkan

 

---