Mali Danışmanlık -177-13639

Ankara,28.07.2016

Özü: Vadesinde Ödenmeyen Kredilere İlişkin Çek vee Çek Bedelleri ile ilgili düzenlemeyi ihtiva eden İhtarnamelere ve Kredi Borcunun Ödenmesine Dair Düzenlenen Tasfiye Sözleşmelerine Uygulanacak Harç ve Damga Vergisi İstisnası Hk.

 

 

G E N E L G E ( 14 )

 

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

 

 

İstanbul Noter Odası Başkanlığı, bazı noterliklerimiz ve Türkiye Bankalar Birliğinin müracaatları üzerine Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda;

- Zamanında ödenmeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin geri ödenmesini teminen keşide edilen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenlemeyi de ihtiva eden ihtarnamelerin harçtan istisna edilip edilemeyeceği,

- Yanısıra, vadesinde ödenemeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin yeni bir ödeme planı çerçevesinde ödenmesini temin etmek üzere düzenlenen ve fakat içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenleme de bulunan kredi borcunun tasfiyesi sözleşmelerinin damga vergisi ve harçtan istisna edilip edilemeyeceği,

hususunda Başkanlıkları görüşü talep edilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 26.07.2016 günlü toplantısında görüşülen 17.06.2016 tarih ve 59491943-140.10.01(3180)-E.65756 sayılı yazıda;

İlgide kayıtlı yazılarınız ve eklerinin incelenmesinden, vadesinde ödenmeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin yeni bir ödeme planı çerçevesinde ödenmesini temin etmek üzere düzenlenen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenleme de bulunan kredi borcunun tasfiyesi sözleşmelerinin harç ve damga vergisinden, zamanında ödenmeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin geri ödenmesini teminen keşide edilen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenlemeyi de ihtiva eden ihtarnamelerin harçtan istisna edilip edilmeyeceği hususlarında görüş talep edildiği anlaşılmıştır.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, 9 uncu maddesinde ise, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun  IV-Ticari ve medeni ilerle ilgili kağıtlar  başlıklı bölümünün 23 numaralı fıkrasında,  Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine ilişkin kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç)  in damga vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

 

Konuya ilişkin 4 ve 6 Seri No.lu Damga Vergisi Sirkülerinde, 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/(23) bölümü uygulamasında, kanun kapsamındaki kredi tanımına Bankalar Kanununa göre kredi olarak kabul edilen nakdi krediler ile teminat mektupları, kefaletler, aval, ciro ve kabuller gibi gayrinakdi kredilerin gireceği, akreditiflerin de bu kapsamda değerlendirileceği açıklanmıştır.

18 Seri No.lu Damga Vergisi Sirkülerinin  3- Kredinin teminatına ilişkin damga vergisi ve harç istisnası uygulaması  başlıklı bölümünde, söz konusu istisna kapsamında kullandırılan kredinin teminatına ilişkin olarak düzenlenen kağıtlar ile bu amaçla yapılan işlemlere münhasıran kullandırılan krediye ilişkin olması kaydıyla istisnanın uygulanması gerektiği açıklanmıştır.

 

Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında,  Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler dahil) bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslar arası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine ilişkin işlemler (yargı harçları hariç) bu Kanunda yazılı harçlardan müstesnadır.  hükmüne yer verilmiş olup, konu ile ilgili olarak 1/11/2005 tarihli ve Harç/2005-1 sayılı Sirküler ile 06/02/2008 tarihli ve 11882 sayılı 2008/1 Sıra No.lu Harçlar Kanunu İç Genelgesinde gerekli açıklamalar yapılmıştır.

 

Buna göre, bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatına ya da geri ödenmesine ilişkin kredi borçlusu ve kredi alacaklıları arasında düzenlenen kağıtların, kredi borcu dışındaki genel mahiyetteki borçlarla ilgili belirlemelere yer verilmemesi koşuluyla harçtan ve damga vergisinden, kredilerin geri ödenmesi safhasında geri ödemeye ilişkin işlemlerin harçtan istisna edilmeleri gerekmektedir.

 

5411 sayılı Bankacılık Kanununun 48 inci maddesinde, bankalarca verilen nakdi krediler ile teminat mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro, kabul gibi gayrinakdi krediler ve bu niteliği haiz taahhütler, satın alınan tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları, tevdiatta bulunmak suretiyle ya da herhangi bir şekil ve surette verilen ödünçler, varlıkların vadeli satışından doğan alacaklar, vadesi geçmiş nakdi krediler, tahakkuk etmekle birlikte tahsil edilmemiş faizler, gayrinakdi kredilerin nakde tahvil olan bedelleri, ters repo işlemlerinden alacaklar, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler nedeniyle üstlenilen riskler, ortaklık payları ve Kurulca kredi olarak kabul edilen işlemlerin izlendikleri hesaba bakılmaksızın bu Kanun uygulamasında kredi sayılacağı hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, 5941 sayılı Çek Kanununun  İbraz, ödeme, çekin karşılıksız olduğunun tespiti ve gecikme cezası  başlıklı 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında;

Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;

1.a) Karşılığının hiç bulunmaması halinde,

1) Çek bedeli bin Türk Lirası veya üzerinde ise bin Türk Lirası,

2) Çek bedelini bin Türk Lirasının altında ise çek bedelini,

1.b) Karşılığının kısmen bulunması halinde,

1) Çek bedeli bin Türk Lirası veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı bin Türk Lirasına tamamlayacak miktarı,

2) Çek bedeli bin Türk Lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak bin Türk Lirasını,

ödemekle yükümlüdür. Bu husus, hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir gayri nakdi kredi sözleşmesi hükmündedir. Bu fıkradaki miktar, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki yıllık değişmeler göz önünde tutularak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından her yıl Ocak ayında belirlenir ve Resmi Gazete'de yayımlanır.  hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 783 üncü maddesinde,

(1) Bir çekin düzenlenmesi için, muhatabın elinde düzenleyenin emrine tahsis edilmiş bir karşılık bulunması ve düzenleyenin bu karşılık üzerinde çek düzenlemek suretiyle tasarruf hakkını haiz olacağına dair muhatapla düzenleyen arasında açık veya zımni bir anlaşma bulunması şarttır. Ancak, bu hükümlere uyulmaması halinde senedin çek olarak geçerliliği etkilenmez.

 

(2) Düzenleyen, muhatap nezdinde çekin ancak bir kısım karşılığını hazır bulundurduğu takdirde, muhatap, bu tutarı ödemekle yükümlüdür.

(3) Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin yüzde onunu ödemekle yükümlü olduktan başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eder. hükmü yer almaktadır.

 

Buna göre, 5941 sayılı Çek Kanununun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, çekin karşılıksız çıkması durumunda muhatap bankanın her bir çek yaprağı için ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile söz konusu maddede belirtilen tutarları ödemekle yükümlü olduğu ve bu durumun hesap sahibi ile muhatap banka arasında defterin teslimi sırasında yapılmış bir gayri nakdi kredi sözleşmesi hükmünde olduğu hususu dikkate alındığında, kredi borcu dışındaki genel mahiyetteki borçlarla ilgili belirlemelere yer verilmemesi koşuluyla,

-Söz konusu yazı ekinde yer alan vadesinde ödenmeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin yeni bir ödeme planı çerçevesinde ödenmesini temin etmek üzere düzenlenen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenleme bulunan kredi borcunun tasfiye sözleşmelerinin harçtan ve damga vergisinden,

-Münhasıran süresinde ödenmeyen nakdi, gayri nakdi ve ayni kredilerin geri ödenmesini teminen keşide edilen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenlemeyi de ihtiva eden ihtarnamelerin harçtan,

istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır.

şeklinde görüş bildirilmiştir.

 

Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne göre, 5941 Sayılı Çek Kanununun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, çekin karşılıksız çıkması durumunda muhatap bankanın her bir çek yaprağı için ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile sözkonusu maddede belirtilen tutarları ödemekle yükümlü olduğundan, hesap sahibi ile muhatap arasında yapılmış bir gayrinakdi kredi sözleşmesi hükmüne haiz olduğundan, kredi borcu dışındaki genel mahiyetteki borçlara yer verilmemesi koşuluyla;

 

- Sözkonusu yazı ekinde yer alan vadesinde ödenmeyen nakdi, gayrinakdi ve ayni kredilerin yeni bir ödeme planı çerçevesinde ödenmesini temin etmek üzere düzenlenen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenleme bulunan kredi borcunun tasfiye sözleşmelerinin harçta ve damga vergisinden,

 

- Münhasıran süresinde ödenmeyen nakdi, gayrinakdi ve ayni kredilerin geri ödenmesini teminen keşide edilen ve içeriğinde çekler ve çek bedelleri ile ilgili düzenlemeyi de ihtiva eden ihtarnamelerin harçtan,

istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Saygılarımla,

 

 

Yunus TUTAR

BAŞKAN

 

---