2015-3 sayılı genelge
Dizin
Mali Danışmanlık-133-6423
Ankara, 27.04.2015
Özü: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi İle İlgili Uygulamalarda Birden Fazla Maliki Olan Arsalarda Damga Vergisi Ve Harç İstisnası
G E N E L G E( 3 )
........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................ NOTERLİĞİNE
6306 sayılı kanun kapsamında münhasıran adresi belirtilerek verilen riskli yapı belgesine dayanılarak, bazı kat karşılığı inşaat sözleşmeleri yapılırken;
a- Bazı arsa sahiplerinin hem arsa hissedarı hem de arsanın üzerindeki gecekondunun sahibi oldukları, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden verilen RİSKLİ YAPI BELGE' lerinin bu gecekonduların adresleri belirtilerek verilmekte olduğundan mevcut belgeye göre sadece bu gecekonduların sahiplerine mi harç ve damga vergisi muafiyeti uygulanacağı,
b- Bazı arsa sahiplerinin ise sadece arsa hissedarı olup arsa üzerinde yapılarının mevcut olmadığı, bu nedenle yapılacak olan sözleşmelerde, bu şahıslar yönünden harç ve damga vergisi muafiyetinin uygulanmasının gerekip gerekmediği,
c- RİSKLİ YAPI BELGESİ sahibi olan kişiye harç ve damga vergisi muafiyeti uygulanırken rayiç değere ilişkin beyanın sayısal değeri tüm arsa beyanlarının toplam sayısal değerinden düşülerek mi harç ve damga vergisi tahakkuk ettirilmesi gerektiği,
şeklindeki tereddütler Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına intikal ettirilerek görüş talep edilmiştir. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen 20.06.2014 tarih ve Mali Danışmanlık-139-9804 sayılı yazımızda, ilgili kanun hükümlerinden bahisle, özet olarak;
.....
Kanun riskli yapıların yıkılarak yeniden yapılması ile ilgili işlemlere istisna tanımış bulunmakla birlikte, gecekondunun üzerinde bulunduğu arsanın birden fazla malikinin olmasının yanısıra gecekondu malikinin bunlardan sadece biri olduğu halde, yapı sahibi dışındaki diğer arsa maliklerinin de bu arsa üzerine yapılacak inşaatla ilgili işlemlerde damga vergisi ve harç istisnasından yararlanıp yararlanamayacakları tereddüte konu olmaktadır.
Başkanlığınızca konunun incelenmesi sonucunda, diğer arsa maliklerinin de bu arsa üzerine yapılacak inşaatla ilgili işlemlerde damga vergisi ve harç istisnasından yararlanıp yararlanamayacakları hususundaki görüşünüzün Birliğimize bildirilmesi
denilmek suretiyle konuya ilişkin görüş talep edilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 20.04.2015 günlü toplantısında görüşülen 26.03.2015 tarih ve 29762 sayılı yazıda;
İlgide kayıtlı yazınızın incelenmesinden, 6306 sayılı Afet Riski altındaki alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun gereğince riskli yapı olarak tespit edilen yapının üzerinde bulunduğu arsanın birden fazla malikinin olması ve söz konusu arsa üzerinde bulunan riskli yapının ise arsa maliklerinden sadece birine ait olması durumunda, söz konusu yapının yıkılıp yeniden yapılmak üzere müteahhit şirketler ile düzenlenecek kat karşılığı inşaat sözleşmelerinin noterde tasdik edilmesi işleminde, sadece riskli yapı belgesine sahip malikin mi yoksa riskli yapının üzerinde bulunduğu gayrimenkulün hissedarlarının da damga vergisi ve harç istisnasından yararlanıp yararlanamayacakları hususunda Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmıştır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik İmza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği hükme bağlanmıştır.
492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin 1 inci fıkrasında, "Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter harçlarına tabidir." hükmüne yer verilmiş; 41 inci maddesinde, noter harçlarının (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacağı belirtilmiştir.
492 sayılı Kanunun 123 üncü maddesinin ilk fıkrasında ise, özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmayacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun,1 inci maddesinde, bu Kanunun amacının; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasların belirlenmesi olduğu; 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde riskli yapının, riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmi ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıyı ifade ettiği; 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında, riskli yapıların tespitinin, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde masrafları kendilerine ait olmak üzere, öncelikle yapı malikleri veya kanuni temsilcileri tarafından, Bakanlıkça lisanslandırılan kurum ve kuruluşlara yaptırılacağı ve sonucun Bakanlığa veya İdareye bildirileceği; 2 nci fıkrasında, riskli yapıların, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde belirtilmek üzere, tespit tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde Bakanlık veya İdare tarafından ilgili tapu müdürlüğüne bildirileceği, tapu kütüğüne işlenen belirtmeler hakkında, ilgili tapu müdürlüğünce ayni ve şahsi hak sahiplerine bilgi verileceği hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 7 nci maddesinin 9 uncu fıkrasında, bu Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamaların, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden; kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paraların ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
6306 sayılı Kanunla, Kanun kapsamında yer alan hak sahibi maliklerle yapılacak işlemlere yönelik istisna öngörülmekte olup, hak sahiplerinin taraf olmadığı işlemler ve kağıtlara istisna uygulanmasının Kanun kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Buna göre, 6306 sayılı kanun kapsamında riskli yapı olarak tespit edilen gayrimenkulün yıkılıp yeniden inşa edilmesi aşamasında yapılacak işlemlerde, müteahhit şirketler ile riskli yapı olarak tespit edilen yapının maliki arasında düzenlenecek kat karşılığı inşaat sözleşmelerine 6306 sayılı Kanunun 7 nci-maddesinin 9 uncu_fıkrasında yer alan. damga vergisi ve harç istisnası uygulanması gerekmekte olup, riskli yapı olarak tespit edilen yapının üzerinde bulunduğu arsanın diğer maliklerinin yapacağı işlemlerin ise istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
şeklinde görüş bildirilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığının görüşüne göre, sadece riskli yapı belgesi olan gecekondu malikinin taraf olduğu işlemlere istisna uygulanması gerekmektedir. Ancak, riskli yapı olarak tespit edilen yapının üzerinde bulunduğu arsanın diğer maliklerinin yapacağı işlemlere bu kapsamda istisna uygulanması mümkün değildir.
Bu durumda böyle bir işlemde tüm maliklerin işleme iştirakleri halinde riskli yapı belgesi olan gecekondu sahibinin pay değeri ile sınırlı olarak istisna uygulanabilecektir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Saygılarımla,
Yunus TUTAR
Başkan