Mali Danışmanlık - 515-27942

Ankara, 27.12.2011

Özü: TOBB GS1 üyelik taahhüdü hak.

 

G E N E L G E

( 16 )

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

 

İLGİ: 11.06.1998 günlü ve Hukuk 9641 (1998/23) sayılı genelgemiz.

 

İlgi Genelgemize konu işlemle ilgili olarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Global standartlar Merkezinden alınan 24.11.2010 tarih ve 28652 sayılı yazıda özetle;

 

Birliklerinin, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile kurulmuş tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek üst kuruluşu olduğu, Birliklerinin bünyesinde kurulan GS1 sistemine üyelik başvurusu yapan gerçek ve tüzel kişilerin, başvurusu esnasında noter onaylı taahhütname ibraz etmeleri ve ayrıca sistemde kayıtlı olan üyelerin üyeliklerini devretmek istemeleri halinde noter onaylı devir belgesi düzenlemeleri gerektiği ifade edilmiş yine, her iki belgeyle ilgili yürütülen işlemlerde noterliklerde bazı tereddütlerin olduğunun Birliklerine iletildiği, ekte örnekleri sunulan taahhütname ve devir belgelerinde parasal meblağ bulunmadığından sorunlar yaşandığı, söz konusu işlem örneklerinde parasal bir meblağ bulunmadığından, noterliklerce maktu harç alınarak işlemlerin yapılmasının ticaret erbabının işlemlerini kolaylaştıracağı ve noterlere yönelik uygulama birliğini getireceğini düşünüldüğü belirtilerek, Birliğimizden bu konuda görüş bildirilmesi, ayrıca, uygulamada birliğin sağlanması için gerekenin yapılması istenilmiştir.

 

Bu konuda, Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen 03.02.2011 tarih ve Mali Danışmanlık 231-5085 sayılı yazımızda;

 

“İncelemeye konu olan ve noterliklere onay için getirilen işlem örneklerinin incelenmesinde;

1- “Devir Belgesi” başlıklı işlem örneğinin, GS1 üyesi firmanın, GS1 firma numarasını belli bir tarih itibariyle TOBB-GS1 Türkiye'nin onayı ile başka bir firmaya devrettiği, devreden firmanın, devir tarihi itibariyle bu firma numarasını kullanmayacağı, kullandığı takdirde TOBB ve GS1 Türkiye üyesi diğer firmaların doğacak tüm maddi ve manevi zararları tazmin edeceğini kabul ve taahhüt ettiği anlaşılmaktadır.

2- “Ek:2 Noter Onaylı Taahhütname” ve “GS1 Türkiye Üyelik Taahhütnamesi (Ek-2)” başlıkları altında düzenlenen her iki taahhütnamenin de içerik olarak aynı olduğu ancak, şekil itibariyle farklı düzenlendiği, birincisinde firma bilgilerinin detaylandırıldığı, ikincisinde ise firmanın ticaret unvanı ve yazışma adresinin yazılmasıyla yetinildiği, üyelik taahhütnamesi kısmında ise her ikisinde de aynı maddelerin yer aldığı görülmektedir.

 

Söz konusu taahhütnamelerin her ikisinde de GS1 sistemi kapsamında yerel GS1 organizasyonu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Global Standartlar Merkezine üye olarak kendisine GS1 firma ön numarası tahsis edilen ve bu taahhütnameyi imzalayan firmaların, maddeler halinde yapmayı taahhüt ettiği iş ve işlemlerin belirlendiği, bunların her birisinin davranış belirleyen işlemleri ihtiva ettiği, ancak;

 

Taahhütnamelerin her ikisinin de 4 üncü maddesinde, “İlk başvuruda sisteme giriş ücretini peşin olarak ve UPC numarası talebim olması halinde gerekli ek ücreti ödeyeceğim”

5 inci maddesinde de, “Her yıl TOBB Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek yıllık üyelik yenileme ödentisini ödeyeceğim ....”

şeklinde taahhütler yer almaktadır.

 

492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesine istinaden bu nevi taahhütnamelerde TOBB tarafından belirlenen giriş aidatının parasal değer olarak gösterilmesi ve bu değer üzerinden nispi harç ve damga vergisi alınması gerektiği düşünülmekle birlikte, TOBB başvurusunda bu işlemlerde değer gösterilmesine gerek olmadığı belirtilmektedir.”

denilmek suretiyle ekli işlem örneklerinin incelenmesi sonucunda, noterliklerde onaylanması sırasında söz konusu işlem örneklerinin değere konu edilmeksizin maktu harca tabi tutulup tutulmayacağı hususunda görüş talep edilmiştir.

 

Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben gönderilen ve Yönetim Kurulumuzun 13.12.2011 günlü toplantısında görüşülen 11.11.2011 tarih ve 104487 sayılı yazıda;

“İlgide kayıtlı yazınız ve eklerinin incelenmesinden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesinde kurulan GS1 sistemine üyelik başvurusu yapan gerçek ve tüzel kişilerin üyelik için başvuruda ibraz etmeleri gereken " Noter Onaylı Taahhütname" ve "GS1 Türkiye Üyelik Taahhütnamesi (Ek:2) ile sistemde kayıtlı olan üyelerin üyeliklerini devretmek istemeleri halinde düzenleyecekleri "Devir Belgesi" başlıklı kağıtların ne şekilde harca ve damga vergisine tabi olacağı hususunda Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmaktadır.

 

Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 üncü maddesinde damga vergisinin mükellefinin kağıtları imzalayanlar olduğu; 10 uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide kağıtların nev'i ve mahiyetine göre bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetinin esas alınacağı, belli para teriminin kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade ettiği; Kanuna ekli (l)sayılı tablonun "I-Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/l fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin nispi damga vergisine tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 İnci maddesinin 1 inci fıkrasında, "Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter harçlarına tabidir." denilmiş, 41 inci maddesinde de "Noter harçları (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır." hükmüne yer verilmiştir. Kanunun 42 nci maddesinde ise, “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.

 

(5766 sayılı Kanununu 11 inci maddesi ile değişen fıkra) Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.

 

Aynı Kanunun "Çeşitli İşlemlerde Değer" başlıklı 43 üncü maddesinde ise, "Tarifede yazılı nispi harçların hesabında, sulh işlemlerinde sulh olunan bedel, rehin işlemlerinde rehin bedeli, kiralarda mukaveledeki süreye göre kira karşılığının toplamı, süre belli değilse bir yıllık kira tutarı, hizmet akdinde süreye göre verilecek ücretin toplamı, süre belli değilse bir yıllık ücret tutarı, sermaye şirketlerinde konulan ve ileride konulması taahhüt edilen sermayenin toplamı, kaydı hayatla irat bağlanmasında bir yıllık irat tutarı, harca esas olur.

Kiralamanın devir ve feshinde geri kalan süreye, sermayenin artırılmasında yalnız artırılan kısma ve sermaye paylaşılmasında mevcut miktara göre harç alınır.

Motorlu kara taşıtları ile ilgili alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değer; işleme konu olan taşıtın cinsi, markası, modeli, tipi ve yaşı itibariyle Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen ve işlemin yapıldığı tarihte geçerli olan kasko sigortasına esas değerinden aşağı olamaz. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince düzenlenen listelerde yer almayan eski model taşıtları asgari değeri; o taşıtların listede yer alan en eski modelleri için belirlenen değerinden, her model yılı için % 10 indirim yapılmak suretiyle tespit edilir. Birlikçe düzenlenen listelerde yer almayan taşıtların değerleri, emsali taşıtların değerlerinden aşağı olamaz. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I-1 inci maddesinde, muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan beher imza için nispi harç alınacağı, II-1 maddesinde de, belli meblağı ihtiva etmeyen ve alınacak harç miktarı kanun ve tarife de ayrıca gösterilmemiş olan senet, mukavele ve kağıtlardaki imzaların her birinden maktu esasa göre harç alınacağı açıklanmıştır.

 

492 sayılı Kanunun 42 nci maddesi gereğince noterde gerçekleştirilecek menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehne konu işlemlerini kapsayan her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilme zorunluluğu getirilmiş, 43 üncü maddede ise bazı noter işlemlerinde nispi esasa göre hesaplanacak noter harcının hesaplanacağı değerler belirlenmiştir.

 

Buna göre;

 

1- 43 üncü madde kapsamında yer alan kağıtların bu maddede belirtilen değerler üzerinden,

 

2- 42 nci madde gereğince belli bir değer gösterilmesi zorunlu olan ancak, 43 üncü madde kapsamında bulunmayan kağıtlarda, kağıdın düzenleyici hükümlerine paralellik teşkil edecek şekilde bildirilecek değer üzerinden,

3- 42 nci madde kapsamında yer almamakla birlikte, belli bir değer içeren kağıtların ihtiva ettiği değer üzerinden, nispi harca tabi tutulması gerekmektedir.

 

Bu itibarla, ilgide kayıtlı yazınız ekinde alınan "Üyelik Taahhütnamesi", "Devir Belgesi" ve "Noter Onaylı Taahhütname" başlıklı kağıtların, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde sayılan menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili mukavele, senet ve kağıt olmadığı anlaşılmıştır. Bu kağıtlarda belli bir değerin yer alması halinde bu değer üzerinden 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I-1 inci maddesi gereğince nispi harca; belli bir değerin yer almaması halinde ise, aynı tarifenin II-1 inci maddesi gereğince maktu harca tabi tutulması gerekmektedir.

 

Diğer taraftan, söz konusu kağıtların, belli parayı ihtiva etmesi durumunda 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun I/A-1 fıkrası uyarınca damga vergisine tabi tutulması, aksi durumda ise damga vergisi aranılmaması gerekmektedir.”

şeklinde görüş bildirilmiştir.

 

Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünde, söz konusu kağıtların belli parayı ihtiva etmesi durumunda nispi harç ve damga vergisine tabi tutulması gerektiği bildirilmiş olmakla birlikte, görüşte ödenmesi öngörülen giriş aidatı ve yıllık aidatın bu kağıtlarda yazılı belli para olup olmadığı hususuna değinilmemiştir.

 

Bu durumda, söz konusu kağıt belli parayı ihtiva etmediğinden değere zorlanmayıp damga vergisine tabi tutulmadan işlemden sadece maktu harç alınması icap etmektedir.

Bakanlık görüşüne istinaden, 1998/23 sayılı genelgemiz uygulamadan kaldırılmıştır. Bu nevi işlemlerde bu Genelgemiz esaslarına uyulması gerektiğinin bilinmesini rica ederim.

Saygılarımla,

 

 

BAŞKAN

Fahri KÖSE

(Beyoğlu 37. Noteri)

---