2009-18 sayılı genelge
Dizin
2016/93 sayılı genel yazı ve 2017/5 sayılı genelge ile birlikte değerlendirilmelidir.
Mali Danışmanlık – 169-10490
Ankara, 11.06.2009
Özü: Kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde cezai şart ve damga vergisi, harç matrahı hak.
G E N E L G E
( 18 )
........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................ NOTERLİĞİNE
Bir noterliğimizden alınan müracaat üzerine Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen 16.05.2008 günlü ve Mali Danışmanlık 286-10265 sayılı yazımızla,
“Adı geçen Noterlikte yapılan “Gayrimenkul Satış Vaadi ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde”
1- Sözleşme değerinin (arsanın emlak vergisi değeri) 250.000 YTL olduğu,
2- Noter harç ve damga vergisi ve diğer masrafların müteahhit tarafından ödeneceği,
3- Arsa sahiplerinin sözleşme hükümlerinden sebepsiz yere caymaları halinde, müteahhidin o ana kadar yaptığı masrafların yüz katını cezai şart olarak ödeyecekleri,
belirtilmiş olmakla, bu sözleşmenin tabi olduğu nispi harç ve damga vergisi matrahının tespitinde tereddüte düşüldüğü ifade edilerek,
Adalet Müfettişinin, sözleşmenin, arsa değeri olan 250.000 YTL üzerinden değil, noterliğe işlem için ödenen harç, damga vergisi ve ücretler toplamı olan 6.000 YTL’ nin yüz katı olan 600.000 YTL üzerinden tahsil olunması gerektiğini ifade ettiğinden bahisle, sözü edilen hususun tetkiki ile varılacak sonucun bildirilmesi talep edilmektedir.
Noterde işlem sırasında ödenecek olan vergi, harç ve diğer ücretler toplamının, cezai şart değerinin hesabına esas rakam olarak alınamayacağı düşünülmekle birlikte konunun bir kere de Başkanlığınızca tetkiki ile varılacak sonucun Birliğimize bildirilmesini arz ederim.”
şeklinde talepte bulunulmuştur.
Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 02.06.2009 günlü toplantısında görüşülen 28.04.2009 günlü ve 44054 sayılı yazıda ise;
“Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılarak buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı; 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı, 10 uncu maddesinde; damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olduğu, belli para teriminin kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükümleri yer almaktadır.
Mezkur Kanuna ekli (1) sayılı tablonun “I-Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün A/1 numaralı fıkrasında mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin binde 7,5 oranında damga vergisine tabi olduğu ifade edilmektedir.
Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesinde, noter işlemlerinden bu Kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanlarının noter harçlarına tabi olacağı ve cezai şart gibi bir akdin müeyyidesi kabilinden olan taahhütlerden, başlı başına bir akde konu olmadıkça harç alınmayacağı; 41 inci maddesinde noter harçlarının (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 42 nci maddesinde ise, “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.
(5766 sayılı Kanunun 11 inci maddesi ile değişen fıkra) Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz.” Hükmüne yer verilmiştir.
Kanun hükümleri uyarınca, menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehne konu işlemlerine yönelik her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi zorunlu olup başlı başına bir akde konu olmadığı sürece cezai şart gibi akdin müeyyidesi kabilinden olan taahhütlere ilişkin işlemlerde noter harcı aranılmayacaktır.
Bununla birlikte, cezai şart taahhüdünün damga vergisi uygulamasında dikkate alınması gerekmekte olup kağıtta yer alan değer ile cezai şart kıyaslanarak en yüksek vergi alınmasını gerektiren değer üzerinden nispi damga vergisi aranılması gerekmektedir. Ancak yazınıza konu sözleşmede yer alan cezai şart, kağıdın düzenlendiği an itibariyle cezai şartın tutarının tespit edilmesinin mümkün olmaması nedeniyle damga vergisi uygulaması açısından dikkate alınamayacaktır.denilmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne göre, böyle bir işlemde cezai şart tutarının belirlenmesi imkan dahilinde olmadığından harç ve damga vergisi uygulamasında dikkate alınması mümkün değildir.
Dolayısı ile de noterlikte müteahhit tarafından ödenmiş olan harç ve damga vergisi tutarlarının da cezai şart miktarının hesabına esas alınması kanun hükümlerine uygunluk teşkil etmemektedir.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.
Saygılarımla, BAŞKAN
Hasan YENİ
(İstanbul 28.Noteri)