2008-6 sayılı genelge
Dizin
Mali Danışmanlık - 137-5929
Ankara, 05.03.2008
Özü: Kredi teminatı rehinli menkullerin yediemin işleminde istisna hk.
G E N E L G E
( 6 )
........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................ NOTERLİĞİNE
Bir noterliğimizden Birliğimize intikal eden yazıda, T.C. Ziraat Bankası ....... Şubesi ile S.S. ......... Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi arasında yapılacak olan kredi sözleşmesine istinaden ilgili banka tarafından adı geçen kooperatife verilecek olan tarımsal kredinin geri ödenmesini teminat altına almak üzere düzenlenen menkul rehni ve yediemin sözleşmesinin ücretlendirilmesi konusunda tereddüde düşüldüğünden, yazı ekinde örneği bulunan menkul rehni ve yediemin sözleşmesinin harç ve damga vergisi muafiyetinin bulunup bulunmadığı, bu sözleşmenin ne şekilde ücretlendirilmesi gerektiği konusunda bilgi istenilmiş olup Yönetim Kurulumuzun 08.02.2007 günlü toplantısında alınan karar gereğince bu konuda Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığından görüş talep edilmiştir.
Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda;
"Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tarifenin IV. Ticari ve Medeni İşlerle İlgili Kağıtlar bölümünün 23 numaralı bendinde "Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç)"denilmek suretiyle bu kapsamda düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir.
492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinde de, ".... yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmaz." hükmü yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlardan temin edilen, ihracat kredisi, yatırım kredisi, konut kredisi ve benzeri diğer krediler bakımından, nevi ve miktar açısından herhangi bir ayrım söz konusu olmaksızın, bu kredilerin temini ile ilgili kredi mukavelelerinin, kredilerin teminatı ve bu kredilerin geri ödenmesine ilişkin olarak düzenlenen kağıtların, kredi mukaveleleri ve kredi ile ilgili diğer kağıtlar üzerine konulan kefalet ve garanti şerhlerinin damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.
Bu durumda,kredi teminatı olarak düzenlenen söz konusu "Menkul Rehni Sözleşmesi" ne de damga vergisi ve harç istisnası uygulaması gerekmektedir.
Ancak;
- 28.09.1990 tarih ve HARÇ 2232314/194/85034 sayılı,
- 05.11.1990 tarih ve HARÇ 2232314/194/101511 sayılı,
- 09.06.1999 tarih ve 10511 sayılı,
yazılarınızda belirtilen Bakanlığınız görüşüne göre rehin işlemi ve buna ilaveten düzenlenen yediemin sözleşmesini ihtiva eden hususlar iki ayrı hukuki muamele olarak tekemmül ettiğinden, yediemin tarafını, rehin veren kredi borçlusunun teşkil etmesi halinde dahi birbirinden tamamen ayrı iki hukuki muamele vasfındaki her iki akdin, aynı kağıt üzerinde düzenlenmiş olması halinde de ayrı ayrı nispi damga vergisine ve bu konudaki işlemlerin de nispi harca tabi tutulması gerektiği bildirilmiştir.
Bu görüşün gerekçesini ise yediemin işleminin kredi ve teminatı olan menkul rehninin mecburi sonuçlarından olmadığı düşüncesi oluşturmaktadır.
Yediemin birden çok kişi arasında hukuki durumu çekişmeli olan bir malın, çekişme sonuçlanıncaya kadar emanet olarak bırakıldığı kimse olarak tanımlanmaktadır.
Buna göre, kullanılan krediye karşılık yapılan menkul rehni kapsamındaki menkul malların, yediemine bırakılmasına dair işleme, rehin sözleşmesi ile birlikte veya ondan ayrı olarak yapılmış olması halinde, kredi ve kredi teminatı işlemlerine tatbik edilen damga vergisi ve harç istisnasının uygulanıp uygulanmayacağı" denilmek suretiyle Başkanlık görüşünün Birliğimize bildirilmesi istenilmiştir.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 29.02.2008 günlü toplantısında görüşülen 12.02.2008 tarih ve 013973 sayılı yazıda;
İlgide kayıtlı yazınızda, T.C.Ziraat Bankası ........ Şubesi ile S.S......... Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi arasında yapılacak olan kredi sözleşmesine istinaden ilgili banka tarafından adı geçen kooperatife ödenecek olan tarımsal kredinin geri ödenmesini teminat altına almak üzere menkul rehni ve yediemin sözleşmesinin damga vergisi ve harçtan muaf olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü istenilmektedir.
Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 123 üncü maddesinin son fıkrası, "Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler dahil) bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmaz." hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı, bu kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği; 9 uncu maddesinde, Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı Tablonun "IV- Ticari ve Medeni işlerle İlgili Kağıtlar " Bölümünün 23 üncü fıkrasında ise, "Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtların ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç). " damga vergisinden istisna tutulmuştur.
Kanun hükümlerinden anlaşılacağı üzere, bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin yapılan işlemler, düzenlenen kağıtlar ve bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç) damga vergisi ve harca tabi tutulmayacaktır.
Buna göre, bankadan kullanılacak tarımsal kredinin teminatını teşkil etmek üzere düzenlenecek menkul rehin sözleşmesi ile uygulamada bankaların getirdiği bir zorunluluk üzerine menkul rehni kapsamındaki menkul malların yediemine bırakılması amacıyla düzenlenen yediemin sözleşmesinin damga vergisi ve harçtan istisna edilmesi, ayrıca, yediemin sözleşmesinin; birlikte veya ayrı ayrı düzenlenmeleri farketmeksizin damga vergisinden ve yapılacak işlemlerin harçtan müstesna tutulmaları gerekmektedir."
denilmektedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı görüşü çerçevesinde Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullanılan kredilerin teminatını teşkil etmek maksadıyla üzerine rehin konulan menkul malların yediemine bırakılmasına dair kağıt ve işlemlere de damga vergisi ve harç istisnası uygulanacaktır.
Yediemin işleminin gerek rehin sözleşmesinde ve gerekse rehin sözleşmesinden ayrı olarak düzenlenmesi durumunda da bu istisnanın uygulanması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini ve buna göre işlem yapılmasını rica ederim.
Saygılarımla,
BAŞKAN
Hasan YENİ
(İstanbul 28.Noteri)