Mali Danışmanlık 14881

Ankara, 25.08.2006

Özü: Nüsha ve suretlerde damga vergisi uygulaması hk.

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

İLGİ: 01.07.2003 günlü ve Hukuk 9395 (69) sayılı Genel Yazımız.

 

İlgi Genel Yazımızda noterlik işlemlerinin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi veya tasdiki halinde damga vergisi uygulama prensipleri açıklanmıştı.

Ancak özellikle teftiş dönemlerinde nüsha uygulaması yönünden ortaya çıkan problemlerin giderilmesi amacıyla Kamu İhale Kurumu Başkanlığına müracaat edilerek Kamu İhale Sözleşmelerinin son maddelerinde yer alan bir düzenleme itibariyle noterliklerin birden fazla nüsha tasdik ettiği ve fakat damga vergisini noksan aldığı varsayımı ile işlemi yapan notere ilave damga vergisi ve buna ilişkin ceza salınması sebebiyle söz konusu sözleşmelerin düzenleme tarzının yeniden dikkate alınması talep edilmiştir.

Adı geçen Başkanlığa gönderilen yazımızda;

...Son zamanlarda noterliklerde yapılan teftişlerde; özellikle kamu ihale sözleşmelerinde yer alan bir düzenleme dikkate alınarak noterliklere noksan damga vergisi ve harç tahsil edildiği iddiası ile cezalı tarhiyat yapılmaktadır.

 

Bu uygulamanın gerekçesini ise ihale sözleşmelerinin son maddelerinde yer alan örneğin, ...iş bu mukavele 3 nüsha olarak tanzim ve imza olunarak taraflarca saklanmıştır.... İbaresi teşkil etmektedir. Buradaki nüsha sayısı bazen 4, 5 veya 6 olarak da düzenlenmektedir.

Böyle bir mukavele ile ilgili tasdik işleminde noter, bir asıl (nüsha) ve 2 suret işlemi yaparak ona göre vergi ve harç tahsil etmektedir.

 

Bu nevi mukavelelerle ilgili noter işlemlerinin teftişi sonucunda, müfettişler işlemi yapan noterin 3 asıl (nüsha) yerine 1 asıl (nüsha) damga vergisi aldıklarını, 2 asıl (nüsha) mukaveleye ait damga vergisini tahsil etmediklerini ileri sürerek cezalı tarhiyat yapmaktadırlar.

İhale sözleşmelerine yazılan bu nevi bir ifadeden, aşağıda yer alan açıklamalar ışığında, mukaveleyi düzenleyen tarafların damga vergisi ve harç yönünden nüsha ve suret arasındaki uygulama farklılığını bilmedikleri anlaşılmaktadır.

Konunun daha iyi anlaşılması bakımından nüsha ve suretlerin mahiyetleri ile tabi olduğu damga vergisi ve harç uygulamasının belirtilmesinde yarar bulunmaktadır.

 

A- NÜSHA:

Aslında bulunan ibarelerin aynısı bulunan ve düzenleyen tarafların (ıslakorijinal) imzalarını ihtiva eden aynı konudaki birden fazla kağıtlardır.

1 Birden fazla nüshada damga vergisi uygulaması

Bilindiği gibi 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 5 inci maddesinde, bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga Vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır.

Buna göre, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/1a fıkrası gereğince değer üzerinden binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi olan ihale sözleşmelerinin her nüshasının, noterlik tasdikine tabi olsun veya olmasın damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

Noterde işleme tabi tutulmayan nüshaların tabi olduğu damga vergisinden ise noterin sorumlu olmayacağı tabiidir.

2 Birden fazla nüshada harç uygulaması

Nüshalar, damga vergisi uygulamasında olduğu gibi 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli 2 sayılı tarifenin I/1 pozisyonu gereğince değer üzerinden beher imza için ayrı ayrı binde 0,90 nispetinde harca tabi bulunmaktadır.

Görüleceği üzere ilave her nüsha itibariyle tahsil olunan ve işlem maliyetini artıran nispi damga vergisi ve harç ilgililerin yakınmasına da yol açacaktır.

 

B-SURET:

Aslında bulunan ibarelerin aynısı bulunmakla birlikte, düzenleyen tarafların (ıslakorijinal) imzalarını taşımayan ve fakat bir tasdik makamının ...Aslına uygundur... veya ...Aslı gibidir... şerhini taşıyan kağıtlardır.

1 Birden fazla surette damga vergisi uygulaması

Suretler, aslı ne surette vergiye tabi olursa olsun 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun IV4 pozisyonu gereğince 0,50 YTL maktu damga vergisine tabidir.

2 Birden fazla surette harç uygulaması

Suretler 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli 2 sayılı tarifenin II/5a pozisyonu gereğince beher sayfa üzerinden 1,00 YTL maktu harca tabi tutulmaktadır.

 

C-NOTERLİKLERDE YAPILAN TASDİK İŞLEMİNİN BU ESASLAR ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Noterliklerde ihale sözleşmeleri yönünden yapılan işlemler yukarıda da belirtildiği gibi onaylamatasdik işlemidir. 1512 sayılı Noterlik Kanununun 90-93 maddelerinde onaylamaya tabi işlemlerin vasıfları belirtilmiştir. Kanunun 90. maddesi gereğince imzası onaylanan iş kağıdının aslı ilgilisine verilmekte ve imzalı bir örneği dairede saklanmaktadır. Bu örnekte harca tabi tutulmamaktadır.

Ayrıca, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun C/11 fıkrası gereğince kişiler tarafından hariçte düzenlenerek imza ve tarihleri tasdik veyahut, suret ve tercümelerinin verilmesi için noterlere getirilen kağıtların noter dairesinde saklanacak nüshaları damga vergisinden istisna edilmiştir.

Bu hükümler çerçevesinde onaylamatasdik işlemine tabi olan kağıtların noterliklerde saklanan nüshalarından her ne ad ile olursa olsun harç ve damga vergisi alınması mümkün değildir.

Diğer taraftan noterlik tarafından yapılan onaylama  tasdik işlemlerinde noter işleme koyduğu tasdik şerhi ile damga vergisi, harç, değerli kağıt bedeli ve noter ücretinin tahakkukuna ait tahakkuk fişi ve tahsilata dair makbuzlarda, kağıdın kaç asıl (nüsha) ve kaç suret olarak işleme tabi tutulduğu belirtilmektedir.

Buna göre noter, mukavelede yazılı nüsha adedi kadar değil, uygulamada kendisinden talep edilen suret ve/veya nüsha sayısı kadar işlem yapmakta ve ona göre damga vergisi ve harcını tahsil etmektedir. Zira ilgililer noter işlemi safhasında nüsha yerine sureti tercih etmektedirler.

Noterlik müessesinin ciddiyet ve resmiyeti dikkate alındığında, bir iş sahibine birden fazla verilen nüshaların nispi damga vergisi ve harcını tahsil etmemek veya bunlardan suretin tabi olduğu nispi vergi ve harç yerine maktu damga vergisi ve harç tahsil etmek mümkün değildir. Burada inceleme elamanlarının yanısıra vergi daireleri yönünden esas yanılgıyı doğuran, iş mukavelelerinin son maddesinde ...iş bu mukavele 3 nüsha olarak tanzim edilmiştir... şeklinde konulan şerhtir. Gerek ihale makamları ve gerekse yükleniciler suret ve nüsha arasındaki vergileme farklılığını bilmediklerinden bu ifadeyi kullanabilmektedirler. Bu yolla da noterin esasında 3 nüsha üzerinde tasdik işlemi yaptığı ve bir nüsha itibariyle damga vergisi ve harç tahsil ederek vergi ziyaına sebebiyet verdiği düşüncesi doğmaktadır.

Noterlikte kalan dışında 3 nüsha düzenlenmiş olan mukavelelerde de noter sadece üzerinde işlem icra ettiği kağıdın damga vergisinden sorumludur. Yani kaç nüsha üzerinde onaylamatasdik işlemi yaptı ise ona göre damga vergisi ve harç tahsil edecektir. Kendisine tasdik/onaylama için getirilmeyen diğer (nüshaların) damga vergisini takip ve tahsil etmek noterin görevi değildir.

Dolayısıyla mukavelede bu kağıt ... 3 nüsha olarak düzenlenmiştir... şeklindeki şerhe bakarak notere ilave tarhiyat yapmak, vergi uygulamalarında olayın gerçek mahiyetine dair prensipleri ihlal eder. Kanımızca inceleme elemanının veya vergi dairesinin, gerek ihale makamı ve gerekse müteahhit nezdinde yapacağı basit bir inceleme ile noterin kaç nüsha üzerinde işlem yaptığını öğrenmesi ve bunun neticesinde gerçekten vergi ziyaının bulunup bulunmadığının anlaşılması gerekir. Aksi halde yapılan uygulama, tarhiyatın tamamen afaki olduğu ve varsayımlara dayandığını gösterir.

Buna göre, bundan böyle noterliklerdeki işlemler sırasında vatandaş ile noter arasında çıkabilecek her hangi bir problemin önlenmesi bakımından Kurumunuzca tedbir alınması gereği ortadadır.

Bu sebeple damga vergisi ve harç açısından yapılan açıklamalar ışığında ihale sözleşmelerinin son maddesine, gerçekten birden fazla nüsha gerekmiyorsa esasen kaç nüsha ve/veya suret olarak sözleşmenin düzenlendiği hususunun yazılmasının sağlanmasını ve sonucundan Birliğimize de bilgi verilmesi... şeklinde görüş bildirilerek gerekli tedbirin alınması talep edilmiştir.

 

Kamu İhale Kurumu Başkanlığından alınan ve Yönetim Kurulumuzun 21.08.2006 gülü toplantısında görüşülen 23.05.2006 günlü ve 5779 sayılı yazıda ...Bilindiği üzere Uygulama Yönetmelikleri ve eklerinde anılan tarihten (02.11.2004 tarihinden) sonra çeşitli değişiklikler yapılmış bulunmaktadır. Anılan değişikliklerle uygulama yönetmeliklerinin eklerinden Tip Sözleşmenin ilgili maddelerinde de çeşitli düzenlemeler yapılmış olup güncel haline Kurumumuzun internet adresinden ulaşılması mümkündür.... denilmektedir.

 

Kamu İhale Kurumunun bu yazısı üzerine internet üzerinden yapılan araştırmada dosya da mevcut bulunan ek 7 dökümanın incelenmesinden, ...yapım işlerine ait tip sözleşmenin... 35 inci maddesinde sözleşmenin bir nüsha olarak imza altına alınacağı hususunda düzenleme yapıldığı görülmüştür. Bununla birlikte bu maddeye konulan dip notta sözleşmenin birden fazla nüsha olarak da düzenlenebileceği belirtilmiştir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Saygılarımla          

 

BAŞKAN

Hasan YENİ

(İstanbul 28.Noteri)

---