Hukuk 4494                                                                                

Ankara,  4.4.2005

Özü: İrtifak hakkı tesisinde harç ve damga vergisi hk.

 

G E N E L G E

( 12 )

 

        ........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

        ........................ NOTERLİĞİNE

 

        Bir noterliğimizden Birliğimize intikal eden yazıda, noterliklerinde 02.03.1990 gün ve 12208 yevmiye numarası ile tasdik olunan 49 yıl süreli irtifak hakkı tesisine dair taahhüt senedinden, yıllık irtifak hakkı bedeli olan 975.000.-liranın 49 yıllık toplam tutarına, bir defaya mahsus olarak ödenmesi öngörülen fon bedeli ve ağaçlandırma bedelinin ilavesi ile bulunan tutar üzerinden nispi harç ve damga vergisi tahsil edildiği,

        Bilahare bu yer ile ilgili olarak 11.02.2004 gün ve 3504 yevmiye ile noterliklerinde onaylanan 28.02.1990 tarihli taahhütnamede, 2004 yılı arazi tahsis bedelinin yıllık 2.108.150.000.- lira olduğu, bu yeni rakam üzerinden yine başlangıç tarihi 28.02.1990 olmak üzere 49 yıl üzerinden taahhüt senedinin yenilendiği,

        Noterliklerince yeniden düzenlenen taahhüt senedinden bir yıllık irtifak hakkı bedeli üzerinden nispi harç ve damga vergisi tahsil olunduğu,

        Müfettiş incelemesinde nispi harç ve damga vergisi matrahının, yeni değerler üzerinden ve 01.01.2004 tarihinden itibaren geriye kalan 35 yıllık süre itibariyle hesaplanan toplam tutar olması gerektiği,

        Aynı yer ile ilgili olarak her yıl belirlenen rakamlar üzerinden her yıl yenilenen taahhüt senedinden her defasında bakiye süre için hesaplanan değer üzerinden nispi harç ve damga vergisi tahsil edilmesinin mükerrer vergileme manasına geldiği,

        İfade edilerek yanlış bir uygulamaya meydan vermemek bakımından konunun tetkiki ile Birliğimiz görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir.

        Yapılan inceleme sonucunda, başlangıçta 49 yıllığına irtifak hakkı tesis olunan kamu arazisi ile ilgili taahhüt senedinin, her yıl yeni değerler üzerinden yeniden düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bu şekilde yenilenen taahhüt senedinde yer alan irtifak hakkı başlangıç tarihi daima ilk tahsisin yapıldığı tarih olup, süre de yine her defasında 49 yıl olarak öngörülmektedir.

        Bu durumda; irtifak hakkı tesisinin ilk yapıldığı tarihteki taahhüt senedinden 49 yıllık irtifak hakkı bedeli toplamı üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsil olunduktan sonra her yıl yenilenen taahhüt senedinin;

        1- Her defasında 49 yıllık irtifak hakkı süresine isabet eden bedel üzerinden mi,

        2- Geriye kalan süre için ödenecek irtifak hakkı bedeli ve diğer bedeller toplamı üzerinden mi,

        3- Birer yıllık bedeller toplam üzerinden mi,

        Nispi harç ve damga vergisine tabi tutulacağı hususunda 26.04.2004 günlü ve Hukuk 989-6770 sayılı yazımızla Maliye Bakanlığından sorulmuştur.

        Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünden cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 22.03.2005 günlü toplantısında görüşülen 13.12.2004 günlü ve 59425 sayılı yazıda "Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde damga vergisinin, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı, 10 uncu maddesinde ise, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I.Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 1 numaralı fıkrasının (a) bendinde, belli parayı ihtiva eden taahhütnamelerin binde 7,5 nispetinde, (b) bendinde ise, belli parayı ihtiva etmeyenlerin 5.900.000.-TL. maktu damga vergisine tabi tutulacağı hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 41 inci maddesinde, noter harçlarının (2) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer veya ağırlık ölçüsüne göre nispi, işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacağı, 42 inci maddesinde, değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlığın esas olacağı, menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin mecburi olacağı hükmü yer almaktadır.

Bu çerçevede, ilgide kayıtlı yazınız ve eklerinin incelenmesinden, kamu arazisi üzerinde 49 yıllığına irtifak hakkı tesisi ile ilgili olarak her yıl yeni değerler üzerinden yeniden taahhütname düzenlendiği, arazi tahsis bedelinin her yıl alınacağı, takip eden yıllara ait arazi tahsis bedelinin bir önceki yıl bedelinin deflatör katsayısı ile çarpımı suretiyle bulunan bedel olup, her yıl Eylül ayında defaten tahsil edileceği anlaşılmaktadır.

Bu çerçevede, yazınız konusu taahhütnamenin;

1- Her defasında 49 yıllığına düzenlenmesi halinde, arazi tahsis bedeli ile 49 yılın çarpılması sonucu bulunacak bedel üzerinden,

2- 49 yıllığına düzenlenmeyip kalan yıl sayısının süre olarak belirtilmesi halinde, kalan yıl ile yeni tahsis bedelinin çarpılması sonucu bulunacak bedel üzerinden,

3- Her yıl yenilenmesi ve bir yıllık olarak düzenlenmesi halinde taahhütnamede yer alan en yüksek bedel üzerinden,

nispi damga vergisi ve harç tahsil edilmesi gerekmektedir." denilmektedir.

        Bilgi edinilmesini ve gereğini buna göre yapılmasını rica ederim.

        Saygılarımla,

                                                                                           BAŞKAN

                                                                                         Hasan YENİ

                                                                                      (İstanbul 28.Noteri)

---