Ankara, 15.4.1999

Özü: Kollektif Şirket statüsünde ihale alan ve bilahare A.Ş.ye dönüşen müteahhit firmanın ihale makamı ile yeni statüsü ile yapacağı ek mukavele hk.

 

G E N E L G E

( 15 )

 

           Bir noterliğimizden Birliğimize intikal eden ve ........ Genel Müdürlüğünden kollektif şirket statüsünde inşaat taahhüt işi alan bir şirketin, bilahare nevi değiştirerek anonim şirket statüsünü iktisap etmesi sebebiyle ihale makamı ile yeni statüsü itibariyle düzenleyeceği “Ticari Ünvan ve nevi değişikliği ek mukavelesinin” ne surette harç ve damga vergisine tabi tutulacağı 22.04.1998 günlü ve Hukuk 845/6135  sayılı yazımızla Maliye Bakanlığından sorulmuştu.

 

           Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünden cevaben alınan 02.11.1998 günlü ve 38843 sayılı yazıda ise,

           “.......... İnşaatı ile ilgili olarak ...... Genel Müdürlüğü ile ......... Kollektif Şirketi .......... ve ortakları arasında ......... Noterliğinde düzenlenen mukavele taraflarından müteahhit firma, ticari ünvan ve nev’i değişikliğine giderek “.............. Anonim Şirketi” ünvanı ile ticaret siciline tescil edildiği ve yeni ticaret ünvanı ve nev’i ile ...... Genel Müdürlüğüne karşı üstlendiği işe devam edeceği belirtilerek söz konusu ek mukavelede yer alan hükümler gereğince yapılacak işlem sonucunun bildirilmesi talep edilmektedir.

           Anılan konuya ilişkin olarak oluşan Bakanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır.

 

           1- Damga Vergisi Kanunu Uygulaması Bakımından:

           Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı, bu Kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade edeceği, 2 nci maddesinde genel olarak, vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhlerinde Damga Vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmış, aynı Kanunun 14 üncü maddesinde ise bu genel hükme bazı istisnalar getirilerek maddenin birinci fıkrasıyla belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktarın aynı nispette vergiye tabi tutulacağı bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte birinin alınacağı hüküm altına alınmıştır.

         

           Bu hükümler muvacehesinde, kağıtların hükümlerinin yenilenmesi, uzatılması, değiştirilmesi, devri veya bozulmasına ilişkin olarak düzenlenecek kağıt, mektup veya şerhlerin yeni baştan damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Ancak Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde, tamamı üzerinden değil artan miktar vergiye tabi tutulacak, devri halinde ise aslından verginin dörtte biri alınacaktır.

 

           Değiştirmenin evvelce mevcut kağıttaki hükümlerin bir veya bir kaçının yerine yenilerinin konması olduğu gözönünde tutulursa, .......... Kollektif Şirketi ünvanı altında ............ inşaatı işi için, ........ Genel Müdürlüğü ile adı geçen şirket arasında düzenlenen sözleşmenin, gerek taahhüt miktarında ve gerekse bedelle ilgili diğer şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmaksızın şirketin “.......... Anonim Şirketi” şekline dönüştürülmesi nedeniyle düzenlenen ek sözleşmenin, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I. Akitlerle ilgili kağıtlar bölümünün 1/b fıkrası gereğince maktu damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

 

           Öte yandan, adı geçen kollektif şirketin ticaret ünvanındaki değişiklik, şirket nev’i değişikliğini içermekte dolayısıyla yeni bir garanti sözleşmesinin yapıldığının kabulü gerekmektedir.

           Bu itibarla, şirket ünvan ve nev’inin değiştirilmesi suretiyle düzenlenen ek sözleşmenin 3 üncü maddesinde yer alan (122.456.880.000.-TL ile 4.600.000.000.-TL) miktarlı kesin teminat mektubu ile fiyat farkı kesin teminat mektuplarının, yeniden düzenlenmesi veya değiştirilmesi halinde, 488 sayılı Kanunun 2 nci maddesindeki genel hüküm gereğince, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I- Akitlerle ilgili kağıtlar bölümünün 4/a fıkrası gereğince binde 6 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekir.

 

           2- Harçlar Kanunu Uygulaması Bakımından:

           492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde, “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.

           Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nev’i mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları hakkında bu hüküm uygulanmaz” denilmiştir.

           Anılan maddede, menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehin işlemlerini kapsayan her nev’i mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir.

           Sözü edilen ek mukavelede kesin teminat mektupları ile fiyat farkı kesin teminat mektuplarının anonim şirket tarafından idareye yeniden verileceği konusunda bir taahhütte bulunulduğu anlaşılmakta olup, bu şekliyle ek mukavelename 492 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde yer alan manada belli değer gösterilmesi şart olan kağıtlar arasında yer almaktadır.

           Buna göre, ek mukavelenin 3 üncü maddesinde taahhüt edilen teminat (kesin teminat ile fiyat farkı teminatı miktarlarının toplamının) bedelinin belli değer olarak gösterilmesi ve mukavelenin bu değer üzerinden nispi harca tabi tutulması gerekir.” denilmektedir.

           Yukarıda bahsi geçen görüş Yönetim Kurulunun 07.12.1998 tarihli toplantısında görüşülmüş ve Bakanlık görüşünün uzun yıllardır istikrar kazanmış bulunan damga vergisi uygulaması yönünden eleştirilmesine mahal bulunmadığı, zira, 488 sayılı Kanunun 14/2 maddesinde belli parayı ihtiva eden mukavelelerin değiştirilmesi sonucunda belli paranın artması durumunda, yeniden düzenlenen kağıdın artan miktar üzerinden nispi damga vergisine tabi tutulacağı düşüncesiyle mukavelede yapılan değişiklik sonucunda belli para artmadığı gibi aynı kalıyor veya azalıyorsa düzenlenen kağıdın maktu damga vergisine tabi tutulması gerektiği şeklindeki Bakanlık görüşüne iştirak edildiği,

           Öte yandan 492 sayılı Harçlar Kanununda şirket sermayesinin artırılması dışında (Madde:43) kalan diğer kağıtlarda yer alan belli paranın artırılması halinde, artan miktar üzerinden harç alınmasını mümkün kılan bir hüküm bulunmaması sebebiyle damga vergisi uygulamasındaki karşıtlık ilkesinin harca teşmili mümkün olmadığından belli parayı ihtiva eden mukaveleye taraf olan kollektif şirketin nevi değiştirmesi sonucunda yeni nevi ve statü itibariyle ihale makamı ile yapacağı ek mukaveleye sadece teminat mektupları ile sınırlı olmak üzere nispi harç tatbik edilmesinin bu Kanun hükümlerine uygun düşmeyeceği,

           düşüncesiyle 15.12.1998 tarihli ve Hukuk 2515/20607 sayılı yazımızla konu hakkında yeniden Maliye Bakanlığına başvurulmuştur. Başvurumuzun gerekçesinde ayrıca, Bakanlığın 1987/37 sayılı genelgemize esas alınan 28.08.1983 gün ve 108-1884/43605 sayılı görüşünde, şirket sermayesinin azaltılması halinde maktu damga vergisi alınıyor iken harcın nispi esas üzerinden hesaplanması gerektiği düşüncesine yer verilmiştir. Aynı görüşün, 1997/19 sayılı genelgemize dayanak teşkil eden 04.03.1997 günlü ve 8604 sayılı Bakanlık yazısında da tekrarlandığı belirtilmiştir.

           Bu görüşlerden de hareketle, şirket eski nevi ve statüsü itibariyle evvelce verilen teminat mektuplarını yeni nevi ve ünvanı ile yeniden taahhüt ettiği gibi, işin tamamını da idareye karşı ilk mukavelede yer alan hüküm ve değerler üzerinden yapmayı taahhüt etmekte ve bu suretle mukavelenamelerde yer alan belli paranın artıp artmadığına bakılmaksızın, bu mukaveleye atfen düzenlenen ek mukaveleler düzenleyen taraf açısından yeni bir hukuki muamele vasfında bulunduğundan, ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi tutulması gerektiği istikametindeki görüşümüze karşılık olmak üzere Maliye Bakanlığından alınan ve Yönetim Kurulumuzun 07.04.1999 günlü toplantısında görüşülen 03.03.1999 günlü ve 7900 sayılı yazıda; “.....söz konusu yazımız yeniden incelenmiş olup, daha önce verilen görüşümüzün değiştirilmesini gerektiren herhangi bir hususa rastlanılmamıştır.” denilmektedir.

           Bilgi edinilmesini ve bu nev’i işlemlerde Bakanlık yazısına göre işlem ifasını rica ederim.

           Saygılarımla.

                                                                                                           BAŞKAN

                                                                                                       Hasip DİNÇER

                                                                                                    (Ankara 24.Noteri)

A.KAHRAMAN

Y.O.

---