Ankara, 03.09.1998

Özü: Ödenecek kira bedeli başlangıçta belli olmayan kira mukavelelerinde harç ve damga vergisi Hk.

 

G E N E L G E

( 45 )

 

           Birliğimize intikal eden bir kira sözleşmesinin 6 ncı maddesindeki “Kiracı mağazanın açılışından sonra takip eden ayın 5 inci günü kiralayana kira ödemeye başlayacaktır. Mecurun kirası, kiracının geçmiş aya ait kasa raporlarının ve bilgisayar kayıtlarının gösterdiği aylık KDV hariç net cironun % 5’idir......” şeklindeki düzenleme çerçevesinde, uygulama süresi karşılığında ödenecek toplam kira bedelini ihtiva etmeyen ve fakat 7 nci maddesinde 100.000.-ABD Doları tutarında teminatı ihtiva eden kira sözleşmesinin ne surette harç ve damga vergisine tabi tutulacağı sorusu Yönetim Kurulunun 01.10.1997 günlü toplantısında görüşülmüştür.

           Söz konusu toplantıda yapılan incelemede, hukuk literatürü ve Yargı Kararları çerçevesinde düzenlenmesi mümkün görülen bu nevi kira sözleşmelerinin tabi olacağı nispi harç ve damga vergisinin matrahının tespiti bakımından konu 09.10.1997 günlü ve Hukuk 2005/16248 sayılı yazımızla Maliye Bakanlığına intikal ettirilmiştir.

           Ankara Defterdarlığından cevaben alınan 09.07.1998 günlü ve 6199 sayılı yazıda, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünün bu konudaki 25.06.1998 günlü ve 23778 sayılı yazısı dayanak gösterilerek söz konusu kira sözleşmesi ile ilgili olarak verilen görüşte;

           “I- 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu Uygulaması Yönünden;

           Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, “Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı, bu Kanundaki kağıtlar teriminin ise yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade edeceği 10 uncu maddesinde de, “Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınır. Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre bu kağıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kağıtların mahiyetleri esastır. Belli para terimi, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ihtiva eder.” hükmü bulunmaktadır.

           Bu hükümler gereğince, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için bu kağıdın belli parayı ihtiva edip etmediğine bakılması, belli veya hesap edilebilir bir miktarın bulunması halinde nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

           Diğer taraftan, 488 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında, “Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır.” hükmüne yer verilmiş, Kanuna ekli (1) sayılı Tablonun I- Akitlerle ilgili kağıtlar bölümünün 1/c fıkrasında da, kira mukavelenamelerinin

(mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) binde 1,2 nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmış bulunmaktadır.

           Ayrıca, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I- Akitlerle ilgili kağıtlar bölümünün 4/a fıkrasında, belli parayı ihtiva eden kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 6 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı açıklanmış bulunmaktadır.

           Öte yandan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 5 inci maddesinde; bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga vergisine tabi tutulacağı açıklanmıştır.

           Aynı hüküm kuvveti haiz olmak üzere birden fazla düzenlenen kağıtların herbiri nüsha olup, her nüsha mezkur kağıtları tanzim edenlerin imzasını taşımakta ve 488 sayılı Kanunun 5 inci maddesi hükmü gereğince ayrı ayrı aynı miktar ve nispette damga vergisine tabi bulunmaktadır.

           Yukarıda belirtilen Kanun hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde incelenen söz konusu kira sözleşmesinin KİRA BEDELİ başlıklı 6.maddesinde; “.......mecurun kirası kiracının geçmiş aya ait kasa raporlarının ve bilgisayar kayıtlarının gösterdiği aylık KDV hariç net cironun % 5’dır. Açılıştan sonra ödenecek ilk kira bedeli hesaplanırken açılış tarihi ile ay sonu arasındaki ciro bedeli esas alınacaktır. Takip eden aylarda da kira bedelleri hep bir önceki ayın KDV hariç toplam net cirosu üzerinden % 5 olarak hesaplanacak olup, 10 yıl süre ile kira bedelleri bu madde esasına göre hesaplanacaktır......” şeklinde, DEPOZİTO başlıklı 7.maddesinde ise; “Kiracı kira borcu ......vb. teminat teşkil etmek üzere 100.000.-ABD Doları tutarında teminat senedinin süresiz olmak kaydı ile hazırlayıp kiralayana verecektir.” şeklinde hükümlerin yer aldığı görülmektedir.

           Buna göre, yukarıda yer alan ifadelerin tetkikinden de anlaşılacağı üzere, kira sözleşmesinin bu şekliyle düzenlenmesi halinde damga vergisi matrahının düzenlenme sırasında hesaplanması mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu şekliyle düzenlenecek mukavelenamenin damga vergisine tabi tutulması da mümkün değildir.

           Ancak, kira sözleşmesinde depozit ve teminat gibi damga vergisi alınmasını gerektiren akit ve işlemler bulunmaktadır. Dolayısıyla söz konusu sözleşmeye ait damga vergisi matrahını, sözleşmenin 7-Depozito başlıklı bölümünde yer alan 100.000.-ABD Doları süresiz teminat miktarı teşkil edecektir.

Zira, her ne kadar sözleşme düzenlenmesi sırasında kesin kira tutarının tesbiti söz konusu olmamakla birlikte, gerek kiranın tahsil edilememesi riski, gerekse diğer hususlar gözönünde bulundurularak, asgari ve tahmini bir değer tesbit edilmekte ve bu değerin teminata bağlanması öngörülmektedir. Bu teminat tutarı aynı zamanda asgari kira karşılığı olarak kabul edilebilecektir.

           Bu nedenle, kira sözleşmesinin 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 10 uncu maddesi hükmü çerçevesinde aynı kanuna ekli (1) sayılı tablonun I-4/a fıkrası uyarınca binde 6 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekir. Ancak, sözleşmenin (2) nüsha olarak düzenleneceği de gözönünde bulundurulduğunda, her nüshanın 488 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereğince ayrı ayrı aynı miktar ve nispette damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

           II- 492 sayılı Harçlar Kanunu Uygulaması Yönünden;

           Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde, “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.

           Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları hakkında bu hüküm uygulanmaz.” denilmiştir.

           Anılan maddede menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehin işlemlerini kapsayan her nevi mukavele senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir.

           Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (2) sayılı tarifenin I/1 bölümünde muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan beher imza için binde 0,60 nispetinde harç alınacağı belirtilmiş olup, bütün imzalar için bu suretle alınacak harcın toplam miktarının 1.569.400.-liradan az, 791.418.900.-liradan çok olamayacağı hükme bağlanmıştır.

           Yazınız ve ekinde yer alan söz konusu sözleşmenin yukarıda yer alan Kanun ve tarife hükümleri çerçevesinde incelenmesinde, sözleşmenin 7-Depozito başlıklı bölümünde 100.000.-ABD Doları süresiz teminat mektubunun düzenlenerek kiralayana verileceğinin taahhüt edildiği anlaşılmaktadır. Teminatı içeren bu asgari ve tahmini değer Harçlar Kanunu uyarınca mukavelede yer alması zorunlu değer yerine kabul edilecektir.

           Bu nedenle, kira sözleşmesinin noter işlemleri sırasında 492 sayılı Kanunun 42 nci maddesi hükmü çerçevesinde aynı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I/1 inci pozisyonu uyarınca binde 0,60 nispetinde teminat miktarı üzerinden harca tabi tutulması gerekir.

 Ancak, sözleşmenin iki nüsha olarak düzenleneceği gözönünde bulundurulduğunda, imza tasdiki işlemi her nüsha üzerinden ayrı ayrı işlem yapılmak suretiyle yerine getirilmekte olduğundan noterlerce ayrı ayrı imza tasdiki işlemine tabi tutulan ve muayyen meblağı ihtiva eden nüshaların her birinden (2) sayılı tarifenin I-1 pozisyonu gereğince yukarıda belirtilen meblağ üzerinden harç alınması gerekir.”

           denilmektedir.

           Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.

           Saygılarımla.

                                                                                               BAŞKAN YARDIMCISI

                                                                                                     Müfide ŞENER

                                                                                                  (Ankara 15.Noteri)

A.KAHRAMAN.

Y.O.

---