Özü: İbraname başlığı taşıyan, ancak menfi borç ikrarı niteliğinde olan bazı işlemler Hk.

 

G E N E L G E( 61 )

 

           Banka hesap cüzdanlarının kaybı üzerine, banka kayıtlarının doğruluğunu kabul ve zimmetini ibra ettiğini belirten, örneği ekli, “İbraname” başlıklı (birisinde hesap miktarı da yazılı) kağıtlarda, değer gösterilmesinin zorunlu olup olmadığı, harç ve damga vergisinin ne şekilde alınması gerekeceği konularında intikal eden tereddütler üzerine Maliye Bakanlığından görüş istenmiş idi.

           Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünden alınan 11.11.1996 günlü 53259 sayılı cevabi yazıda:

           “Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde, “Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.

           Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında, alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları hakkında bu hüküm uygulanmaz.” denilmiştir.

           Diğer taraftan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı belirtilmiş, 4. maddesinde de, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı açıklanmıştır.,

           Öte yandan, 488 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde, “Bu Kanunda yazılı resmi daireden maksat, genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz” hükmüne yer verilmiştir.

           Ayrıca, resmi daire sayılmayan kişi ve kuruluşlar arasında düzenlenen maktu vergiye tabi makbuz ve ibra senetleri 3239 sayılı Kanunun 140 ncı maddesi ile Damga Vergisi Kanununun kapsamı dışında bırakılmıştır.

           Yazınız ekinde yer alan işlem örneği her ne kadar “ibraname” başlığını taşımakta ise de burada gerçekte ibra işlemi söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır. Zira, bir işlemin, ibra işlemi olarak kabul edilmesi için herhangi bir hukuki işlemden doğan alacağın belirlenmiş olması gerekmektedir. Burada ise işlem ilgilisi, banka kayıtlarının doğruluğunu kabul etmekte ve eğer banka kayıtlarında gösterilmeyen, bilmediği bir alacağı varsa bu alacağını ibra ettiğini söylemektedir. İlgili tarafların birbirine ne kadar alacaklı veya borçlu olduklarını tam olarak bilemedikleri durumda; bu  belirsiz  duruma  kendi aralarında son vermek için birbirinden alacaklı olmadıklarına dair düzenledikleri işlemlere “menfi borç ikrarı” denilmektedir. Söz konusu işlemde de banka kayıtlarının dışında, bankadan alacağı olmadığı belirtilmekte ve eğer böyle bir alacağı varsa ibra ettiği belirtilmektedir. Yani işlem “ibraname” başlığını taşısa da hukuki nitelik olarak menfi borç ikrarı işlemi gerçekleştirilmektedir.

           Bu itibarla, ibraname başlığını taşıyan ve banka kayıtlarının doğruluğunu kabul edip, bu kayıtlardan başka bankadan bilmediği ve kanıtlayamadığı alacağının olmadığını belirten işlemin menfi borç ikrarı niteliğinde bulunması sebebiyle;

           1- Bu işlemde 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesi uyarınca değer gösterilmesi zorunlu bulunmamakta ve Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin II-I pozisyonu gereğince maktu harca tabi tutulması,

           2- 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabi olduğundan, bu işlem ile ilgili olarak düzenlenecek kağıt, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer almadığından damga vergisine tabi tutulmaması, gerekir.” Denilmektedir. Bilginizi ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim. Saygılarımla.

 

BAŞKAN

Hasip DİNÇER

(Ankara 24. Noteri)

---

 

ÖRNEK 1-   İBRANAME

 

           TÜTÜNBANK KARŞIYAKA (İZMİR) Şubesinde açtırmış olduğumuz 513807/6 nolu 29.800 Alman Mark tutarlı hesabımıza ait hesap cüzdanımı kaybetmiş bulunmaktayım. Anılan hesap cüzdanımın bundan böyle hiçbir hüküm ifade etmediğini banka kayıtlarının doğruluğunu kabul ettiğimi bu husustan dolayı Tütünbank Karşıyaka (İzmir) şubesinin zimmetini umumi olarak ibra ettiğimi beyan ve ikrar ederim.

 

ÖRNEK 2- İBRANAME

 

           Tütünbank Karşıyaka (İzmir) şubesinde açtırmış olduğumuz 513807/6 nolu hesabımıza ait hesap cüzdanımı kaybetmiş bulunmaktayım. Anılan hesap cüzdanımın bundan böyle hiçbir hüküm ifade etmediğini banka kayıtlarının doğruluğunu kabul ettiğimi bu husustan dolayı Tütünbank Karşıyaka (İzmir) şubesinin zimmetini umumi olarak ibra ettiğimi beyan ve ikrar ederim.

---