1991-5 sayılı genelge
Dizin
ANKRA, 28.2.1991
Özü : Motorlu kara taşıtlarının devirlerinde uyulacak esaslar Hak
G E N E L G E 5
3689 sayılı Kanunun 10 ncu maddesi ile Harçlar Kanununun 43 ncü maddesine bir fıkra eklenmiş olup, bu fıkraya göre motorlu kara taşıtlarının alım ve satım işlerinde arabanın Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen kasko değerinden daha az bir değer gösterilemeyeceği hükmü getirilmiş olup, bu konu 24.12.1990 tarih ve 90 sayılı genelgemizle sizlere duyurulmuş idi.
Uygulama sırasında ortaya çıkan bazı tereddütler üzerine konu Maliye Bakanlığına intikal ettirilmiş ve bu konuda gönderilen 12 .2.1991 tarih ve HARÇ: 2232314/204/11724 sayılı yazı aynen aşağıya alınmıştır.
Bilindiği üzere, 20.12.1990 gün ve 20731 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 3689 sayılı Kanununun 10 ncu maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununun 43 ncü maddesine eklenen fıkra ile, motorlu kara taşıtlarının noterliklerde gerçekleştirilen alımı satımı ve taahhüdü işlemlerinde alınacak nisbi harca matrah olmak üzere, bu işlemlerde Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yayınlanan kasko değer listelerinde, motorlu kara taşıtlarının cinsi, markası, tipi, modeli ve yaşı itibariyle yer alan sigorta prim değerlerinin gösterileceği hükme bağlanmıştır.
Sözü edilen maddenin uygulanması bakımından, 26.12.1990 gün ve 20737 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 17 seri nolu Harçlar Kanunu Genel Tebliğinde de noterlerce yapılacak motorlu kara taşıtlarının alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değerle ilgili olarak uyulacak usul ve esaslar açıklandığı halde, ilgi yazınızla bazı konularda tereddüde düşüldüğünden Bakanlığımız görüşü sorulmaktadır.
1) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yayımlanan kasko değer listelerinde yer almayan motosikletlerin bu listelerde yer almalarının mümkün bulunup bulunmadığı hususunda çalışmalar yapılmakta olup, sonucundan Başkanlığınıza ayrıca bilgi verilecektir. Bu nedenle, sözü edilen taşıtların noterliklerdeki alımı, satımı ve taahhüt işlemlerinde 17 seri no.lu genel tebliğin 1/C bölümündeki esaslara göre işlem yapılması icap eder.
2) Motorlu kara taşıtı olarak kabulü mümkün bulunmayan, iş makinaları, uçaklar ve gemilerle ilgili işlemlerde mevcut uygulamaya aynen devam edilecektir. Söz konusu taşıtların işlem tarihindeki rayiç bedelleri işlem değeri olarak gösterilecektir.
3) 17 seri no.lu tebliğin 1 nci bölümünde, motorlu kara taşıtları ile ilgili alım satım ve taahhüt işlemlerinin, 492 sayılı Kanununun 43 ncü maddesinin sonuna eklenen fıkra ile belIi edilmiş olan ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yayımlanan kasko değer listelerinde yer alan değerlerden az olmamak üzere taraflarca beyan edilen değer üzerinden gerçekleştirileceği açıklanmıştır.
Buna göre, noterlikte yapılan alım, satım vs. taahhüt işlemi sırasında NİSBİ HARÇ VE DAMGA VERGİSİ UYGULANMASI BAKIMINDAN 17 seri nolu genel tebliğe göre işlem yapılması gerekmektedir. (Bu açıklamalara göre, harca tabi değeri ........................... TL., tarafların beyanlarına göre esas satış bedeli ................,.... TL. gibi iki değer konabileceği sonucuna varılmıştır.)
4) Sözü edilen genel tebliğde, motorlu kara taşıtları ile ilgili yapılacak işlemler sayılırken alım, satım deyiminin yanı sıra taahhüt işleminden de bahsedilmiş ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değerin kasko değerinden az olamayacağı belirtilmiştir.
Burada bahsedilen taahhüt işlemlerinden her ne kadar motorlu kara taşıtlarının aynına yönelik taahhüt işlemleri kapsamında bulunan kira, rehin ve yediemin işlemleri vb. anlaşılmakta ise de, Harçlar Kanununun 43 ncü maddesinde, kiralama işleminde kiralama süresinin karşılığı ödenecek kiranın toplamı ve rehin işlemlerinde rehin bedelinin, nisbi harca matrah olacağı hükme bağlanmış bulunmaktadır. Bu nedenle, kanun ve tebliğimizde bahsedilen Listelerde yer alan değerlerin kira ve rehin işlemlerinde gösterilmesi mümkün değildir. Motorlu kara taşıtları ile ilgili yediemin işlemlerinde ise işleme konu motorlu kara taşıtının kasko değer listesindeki değerinden az olmamak üzere taraflarca beyan olunacak değerin gösterilmesi gerekmektedir.
5) 17 seri no.lu genel tebliğin 1/D bölümünde hasarlı hale gelen motorlu kara taşıtlarının hasarlı durumda noterliklerde yapılacak alım, satım ve taahhüt işlemlerinde değerin ne olacağı ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Motorlu kara taşıtının alım, satım ve taahhüde konu işlemi sırasında hasarlı olup olmadığının tespitinde hangi belgelere itibar edileceği tebliğin ilgili bölümünde belirtilmiştir. Bu belgeler ise, varsa mahkeme kararı, mahkeme kararının olmadığı hallerde hakem bilirkişi raporu, hakem bilirkişi raporunun da olmaması halinde ilgili sigorta şirketinin sigorta ekspertiz raporu olarak sıralanmıştır. Ayrıca bu belgelerden herhangi birinin yanı sıra, işlemi yapan noterin bağlı olduğu vergi dairesinden yetkili bir memur vasıtası ile taşıtın işlem sırasında gerçekten hasarlı durumda bulunup bulunmadığının tespit edilmesini istemesi gerekmektedir. Buna göre hasar tutarının işlem değerinden düşülebilmesi için yukarıda sayılanlar dışında başka ,bir belgeye itibar edilmeyecektir.
6) Genel tebliğimizde açıklandığı üzere, 15 yaşından büyük motorlu kara taşıtlarının alımı, satımı ve taahhüdü işlemlerinde değer, işleme konu motorlu kara taşıtının markası, cinsi, tipi ve modeli itibariyle listede yer alan en _ eski modelinin prim değerinden, her model yılı için % 10 nisbetinde indirim yapılmak suretiyle hesaplanacaktır. Yazınızda belirtildiği üzere, model yılı itibariyle kas;~o değer listesindeki değeri üzerinden indirim yapılarak değeri sıfıra inen araçlarla ilgili işlemlerde de değer gösterilmesi gerektiğinden, tarafların herhangi bir asgari rakama bağlı kalınmaksızın bayan edeceği miktara itibar olunacaktır.
7) Alım, satım veya taahhüt işleminin düzenlendiği kağıtta satışa ait KDV'ye ilişkin tarafi4ar arasında herhangi bir düzenleme yer alıyorsa, işlem kağıdında gösterilecek değer, kasko prim değerine KDV'nin de eklenmesi ile bulunacak değer olacaktır.
Ancak, söz konusu işlem kağıdında KDV'ye ilişkin herhangi bir düzenleme yer almıyorsa kasko prim değeri, belli para o4arak göz önünde bulundurulacak ve bu miktara KDV'nin de eklenmesi gerekmeyecektir.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin yazımız esasları çerçevesinde ifasını rica ederim. denilmektedir.
Bütün bu açıklamalara rağmen Bakanlığın bazı tereddütlere cevap vermediği sonucuna varılarak, KDV. konusunda düzenleme getirilmiş ise deyiminden ne kastedildiği, yeni listedeki % 15 indiriminin noterlerce uygulanıp uygulanamayacağı, listede hiç yer almayan ve benzeri bulunamayan arabalar için emsalin ne şekilde nazara alınacağı ve müteahhitlerce verilen taahhütnameler konusunda Maliye ve Gümrük Bakanlığından yeniden görüş istenmesine karar verilmiştir. Alınacak cevabın ~ayrıca sizlere duyurulacağı tabiidir, Bilginizi rica etlerim. Saygılarımla.
Türkiye Noterler Birliği Başkanı
Uğur KALAFATOĞLU
(İstanbul 20. Noteri)