Ankara, 1.12.1985

Öz : Taşıt Kira Sözleşmeleri Hak.

 

G E N E L G E (96)

 

............................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

............................ NOTERLİĞİNE

 

Bazı başvurular üzerine 14.11.1985 tarihinde toplanan Yönetim Kurulumuz, Taşıt Kira Sözleşmelerinin matrahının hesabına ilişkin 1984 yılında yayınlanmış bulunan 53 sayılı genelgenin yeniden incelenerek, konuya bir açıklık getirilmesine karar sermiş bulunmaktadır.

Bu nedenle konu ile sözü edilen genelge yeniden incelenmiş olup aşağıda açıklamanın yapılmasına gerek duyulmuştur.

Birliğimizce yayınlanan İşlemlerin formülleri Kitabının 98 nci sayfasında yer alan, Taşıt Kira Sözleşmesinde harç ve damga vergisi matrahının, aşağıda belirtilen yöntemle tespiti gerekmektedir.

 

Bilindiği üzere, Damga Vergisi Kanununun 4 ve 6 ncı maddeleri ile Harçlar Kanununun 43 ve 46 ncı maddeleri uyarınca taşımacı ve taşıt sahibinin taahhütlerine göre, ayrı ayrı bulunacak yıllık kira değerinden, en yüksek olanının matrah alınarak tahakkuk ve tahsilin bu matraha göre yapılması gerekmektedir.

 

Bir misal vermek gerekirse; taşıt sahibi ile taşıyıcı arasında yapılan sözleşmede iki ayrı taahhüt bulunmaktadır.

1 -Taşımacı;

Sözleşmenin 5/B maddesinde ödenmesi gereken giderler belirtildikten sonra, her ay Türkiye'de en az 1500 km., Avrupa'da en az 2500 km., Asya'da en az 2000 km. taşıma yaptırmayı ve her kilometre için Türkiye de 5.05 TL, Avrupa'da 6.05 TL, Asya'da 4.05 TL. sı ödemeyi taahhüt etmektedir. Buna göre taşımacı her ay 1500 + 2500 + 2000 = km., 12 ayda ise 6000 X 12 = 72.000 km. lik taşıma yaptırmayı taahhüt etmektedir.

Burada, Türkiye'de, Avrupa'da ve Asya'da yapılan kilometre miktarları ile her birinin kilometre birim fiyatı çarpılarak çıkan sonuçlar toplanıp, sözleşme süresi için taşımacıya ödenecek bedel bulunacaktır.

 

Sözleşmenin bir yıllık olduğu farz edildiğinde yılda 72.000 km. yol yapılacaktır. Önce bu kilometre toplamının hangi ülkeye ne kadarının tekabül ettiğini bulmak gerekiyor. 1500, 2500, 2000 km.leri oranlayarak Türkiye'de, Avrupa'da ve Asya'da yapılan kilometreleri bulmak için ortak payda 6 rakamında toplandığından, 72,000 km.nin birbuçuk bolü altısını, ikibuçuk bolü altısını ve iki bolü altısını hesaplamak gerekmektedir ki bu takdirde rakamlar kesirli çıkacaktır. Bunu önlemek için pay ve paydayı bir misli büyütüyoruz. O zaman 72.000 nin üç bolü onikisi, beş bolü on-ikisi ve dört bolü onikisini bulacağız demektir. Böylece 3/12x72,000= 18.000 km. Türkiye'de, 4/12x72.000=24.000 km. Asya'da ve 5/12x72.000 =30.000 km. ninde Avrupa'da yapılacağı ortaya çıkmaktadır. Bu rakamların her ülkenin birim fiyatları ile çarpıldığında;

18.000 X 505 = 90.900 24.000 X 405 = 97.200 30.000 X 606 = 181.500

Toplam olarak 369.600.-TL sı olarak taşımacının taahhüdünü bulmuş olduk.

 

2 -Taşıt sahibinin taahhüdüne gelince;

Sözleşmeye göre yılda çeşitli nedenlerden dolayı 98 gün çalışılmamaktadır. Bir yılda 365 gün olduğuna göre, 365-98=267 gün çalışılacağı anlaşılıyor. Çalışılan günler için taşıt sahibi günde ortalama 400 km. yapmayı taahhüt ettiğine göre, yılda yapılacak kilometre miktarı 400x267= 106.800 km. dir.

 

Yukarıdaki ortak paydaya göre hesap sonunda, Türkiye de 3/12X 106.800=26.700 km., Asya'da 4/12x106.800=35.600 km. ve Avrupa'da da 5712x106.800=44.500 km. yol yapılacak demektir.

 

Burularda birim fiyatları ile çarptığımızda;

Türkiye'de         26.700 X 505 -= 134.835

Asya'da          35.600 X 405 = 144.180

Avrupa'da         44.500 X 605 = 269.225

Toplam   548.240.-TL. sı taşıt sahibinin taahhüdünü oluşturmaktadır. Görüldüğü gibi aynı iş kağıdı üzerinde taşımacı ve taşıt sahibinin aynı konuya ilişkin taahhütleri birbirinden farklı bulunduğu cihetle yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri gereğince taşımacının taahhüdüne göre daha fazla olan taşıt sahibinin 548.240.-TL. lık taahhüt miktarı üzerinden harç ve damga vergisi alınması gerekmektedir, Bilinmesini ve buna göre işlem ifasını rica ederim. Saygılarımla,

 

BAŞKAN

Rasim EYÜBOGLU

(Ankara 24. Noteri)

---